تاثیر طلاق بر کودکان و راههای سازگار شدن کودک

مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه

تأثیر طلاق بر کودکان 2 و 3 ساله

طلاق یکی از اتفاقات استرس زا برای کودکانه که تأثیر بسیار زیادی بر هیجانات کودک میگذاره و باعث سردرگمی، حس طرد شدن، بلاتکلیفی و حس منفی کودک میشه هم چنین تعامل های حاشیه ای طلاق مثل دعواها، حرف های مادر و پدر درباره طرف مقابلشون، نگرش اطرافیان، استرس ناشی از این اتفاق و عدم حضور والدی که حق حضانت نداره باعث ایجاد احساسات منفی در کودک میشه. با شناختن اثرات طلاق بر کودکان، میتوانید برخورد مناسب با آنها را داشته باشید. در این مقاله به این موضوعات می پردازیم.

میزان کشمکش های قبل و حین و بعد از طلاق مستقیما بر رابطه والد-کودک تأثیر داره. همچنین شرایطی مثل فشار مالی ایجاد شده بعد از طلاق ازدواج مجدد والد بعد از طلاق و… باعث ایجاد تغییر در این رابطه میشه و گاهاً کودکان در جریان طلاق نادیده گرفته میشن و یا به عنوان ابزاری برای گرفتن امتیازات مورد استفاده قرار میگیرن.

ایجاد احساس داغ دیدگی و سوگ در کودکان پس از طلاق والدین

تغییرات کودک بعد از طلاق

کودکان بعد از طلاق دوره ای از داغ دیدگی و سوگ رو طی میکنن و حس از دست دادن یکی از عزیزانشون بر اونها چیره میشه. در این دوره سوگ، کودک حس اندوه و ناراحتی و افسردگی و ناامیدی و منزوی بودن داره. تصور کودک در این شرایط این هست که (اگر منو دوست داشتی از پیشم نمیرفتی) تغییر بعدی اضطراب جدایی و از دست دادن والد دیگر هست. به این معنی که کودک حس تملک به والدی که درکنارش زندگی میکنه داره و از سرکار رفتن والد یا مدرسه رفتن و دور شدن میترسه و مضطرب میشه.

از تغییرات عمده بعد از طلاق این هست که کودک خودش رو مقصر میدونه و مخصوصا اگر یکی از دلایل عمده طلاق کودک باشه. او فکر میکنه (حتما من دختر خوبی نبودم که رفت یا شاید من پسر شیطونی بودم که این اتفاق افتاد.) در این موقعیت کودک مشتاقانه برای آشتی دادن پدر و مادرش تلاش میکنه و ارزو میکنه همه خوشحال و شاد در کنار هم زندگی کنن.

بعد از اینکه کودک با آشفتگی اولیه کنار اومد و تونست قبول کنه که یکی از والدین کنارش نیست، نسبت به والد غایب حس خشم داره و اون رو مقصر میدونه. (تو من و مادرم رو ول کردی. تو مارو تنها گذاشتی)

احساس مسئولیت بیشتر در کودک پس از طلاق والدین

احساس مسئولیت در کودکان طلاق

کودکان مجبورن خودشون رو با نبود یکی از والدین وفق بدهند. فرزندان بزرگتر مسئولیت بیشتری به عهده میگیرن. باید مواظب فرزند کوچکتر هم باشند که در کنار آن خانه داری یا مسئولیت رسیدگی به درس ها یا کمک کردن به کوچکترهای خانه هم برعهده بگیرن. درآمد محدود میشه و باید از چیزهایی که دارن مراقبت کنن و از خیلی از اسباب بازیهایی که دوست دارن بگذرن.
کودکانی که تک فرزند هستن در تمامی شرایط باید مسئولیت و استقلال بیشتری داشته باشن. چراکه کسی برای اونها چیزی آماده نمیکنه ومراقبت خاصی ندارن (در صورتی که والدی که حضانت داره شاغل باشه، در غیر این صورت وظیفه مراقبت و رسیدگی به کار های کودک بر عهده والد هست)

مشاجرات والدین بر سر حضانت کودک

حضانت کودک

حضانت به هر والدی که سپرده بشه، باید درصورت امکان به کودک اجازه گذراندن وقت با والد دیگر رو بده. کودک نیاز داره تا با دو والدش وقت بگذرونه؛ اما اگر چنین امکانی وجود نداره حداقل هفته ای یکبار برای دیدن والد دیگرش اجازه داشته باشه. این دیدار ها به کودک کمک میکنه تا حس اضطراب و خشمش کمتر بشه و معنی خانواده رو بهتر بفهمه و طعم داشتن هر دو والد رو هرچند کم و محدود بچشه.

در حضانت مشترک (به این معنی که هر دو والد برای کودک تصمیم بگیرندو کودک اجازه دیدن والد دیگر رو داشته باشه) کودک به هر دو والدش دسترسی داره. و این امر باعث افزایش اعتماد به نفس و کاهش اضطراب در کودک میشه. چراکه کودک میتونه از تجربیات و حضور هر دو والدش بهره ببره و بودن در کنار هر دو رو هرچند به صورت جداگانه تجربه کنه.

حمایت از کودک

حمایت از کودک در زمان طلاق

هر دو والد ملزم به حمایت کودک از نظر روحی، جسمی و مالی هستن. اکثر مادرهایی که طلاق گرفته اند از نظر مالی و تأمین احتیاجات کودک نیاز به حمایت دارن. و البته از وظایف هر پدری حمایت مالی فرزندش هست. گاهی دادگاه ها حکمی در این خصوص میدهند. در هر صورتی کودک نباید قربانی این شرایط و استرس ها و ناراحتی ها بشه چون نمیتونه چیزی رو تغییر بده و بیشترین تأثیر رو میپذیره. بنابراین هریک از والدین باید با توجه به تمام نیازها و خواسته های کودک، به تامین آن نیازها بپردازند. توجه به نیازهای عاطفی کودک هرگز نباید فراموش شود زیرا ممکن است در حین کشمکش های خانوادگی، توجه به احساسات کودک فراموش شود.

دورنگه داشتن کودک از مشاجرات و درگیری ها

نحوه برخورد با کودکان بعد از طلاق

کودکان بیشترین آسیب رو در شرایطی که پدر و مادر از هم جدا میشوند تحمل میکنند. برای اینکه آسیب های طلاق رو بتونیم به حداقل برسونیم میتونیم چند مطلب رو به یاد داشته باشیم.

• یکی از راه های کاهش آسیب دور نگه داشتن کودکان از نزاع هستش.
• از گفتن حرفهای حقوقی در حضور کودک پرهیز کنید و حداقل در جایی که کودک به طور فیزیکی حضور داره اختلافات رو کنار بگذارید و مواقعی که کودک حضور نداره صحبت کنید.
• مقابل کودک صحبت های منفی نکنید و درباره طرف دیگر رابطه بد نگویید.
• هیچ گاه کودکتون رو به خاطر ادامه دادن رابطه یا هرچیز دیگری سرزنش نکنید.

راهکارهایی برای ارتباط بهتر با کودک در دوران طلاق 

برای اینکه بتونید با کودکتون ارتباط بهتری بگیرید میتونید راه هایی رو امتحان کنید و یکی از روش ها این هست که به کودکتون کمک کنید تا راحت حرف بزنه یا ترسش رو نشون بده و او رو درک کنید و برای اینکه حس بدی داره او رو سرزنش نکنید و سعی کنید دوست خوبی برای کودکتون باشید.

کودکتون رو تشویق کنید که صادقانه حرف بزنه و احساسش رو هرچقدر هم که برخلاف میل شما باشه بازگو کنه. این کودکان علاقه دارند تا حریم خصوصی داشته باشند. شاید به دلیل بی اعتمادی به افراد باشه یا شاید هم در حضور دیگران اضطراب او بیشتر بشه. دلیل این موضوع هرچیزی که هست اگر بی اجازه و خواست او به حریم خصوصیش وارد بشید ممکنه با لجبازی کمک شما رو پس بزنه و اوضاع بدتر بشه. به او اجازه بدیدکه با میل خودش با شما حرف بزنه و او رو سوال پیچ نکنید. همچنین او رو زور نکنید تا کاری رو انجام بده یا حرفی رو بزنه. با اونها با محبت و مهربانی صحبت کنید و به او حس ارزشمند بودن بدهید. اجازه بدید حس کنه که برای کسی مهم هست و کسانی قدردان تلاش های او هستند. تکیه گاه خوبی برای او باشید.

کودکان طلاق عموما تأثیر منفی از این اتفاق می گیرند. تأثیراتی مثل کمبود اعتماد به نفس و کمبود محبت و عاطفه، حس اضافی یا مقصر بودن، تخلیه نشدن بار عاطفی و ابراز نکردن احساساتشون، احساس تنهایی و گوشه گیری، نداشتن رضایت از زندگی و… پس بهتره که با این کودکان با محبت و ظرافت و دقت بیشتری رفتار کنید و بارهای منفی عاطفی خودتون رو روی دوش او نگذارید.

نحوه رفتار با این کودکان باید همراه با همدلی باشه و از ترحم به اونها پرهیز کنید. ترحم باعث القای حس بدی به کودک میشه و تأثیر عکس بر کودک داره. مشکلات عاطفی کودکان از این است که مهر و محبت مورد نیازشون رو از یک والد دریافت میکنند و گاهی هم از هیچ کدام از والدین مهری دریافت نمیکنند و جای خالی این محبت همواره و تا همیشه در قلب کودک باقی خواهد ماند.

کودکان در سنین پایین مثلا در 2 و 3 سالگی تا 5 سالگی حس ناراحتی خودشون رو با خشم و عصبانیت نشون میدهند و ممکنه حس افسردگی رو هم تجربه کنند همچنین حس گناه در اونها به فراوانی دیده میشه. با محبت و درک این کودکان میتونید کمک بسیار زیادی به اونها بکنید.

تنها ماندن کودک پس از طلاق والدین

تنها ماندن کودک در شرایط طلاق

کودکان در این شرایط بیشترین آسیب رو میبینن چون کار زیادی از دستشون برنمیاد مخصوصا در 2 و 3 سالگی که دائما احتیاج دارن تا کسی در کنارشون باشه. اونها آدر شرایطی هستن که نیاز دارن به رشد جنبه های مختلف وجودشون توجه بشه اما معمولا در شرایط طلاق محیط مناسبی برای کودک فراهم نمیشه و گاها پیش میاد که هیچ کدوم از والدین شرایط نگهداری کودکشون رو ندارن چه برسه به اینکه پاسخگوی کنجکاوی فرزندشون هم باشن! ویژگی های مهد و پیش دبستان مناسب را در این مقاله از شادآموز بخوانید.

بنابراین کودکان باید در محیطی بدون تنش حضور داشته باشند تا در زمان حضور مادر در محل کار و نبود پدر، آموزش های مناسب سن خود را دریافت کنن. در این شرایط مهدکودک ها و مراکز آموزشی وجود دارند تا کودکتون بتونه بدون قرار گرفتن در دعوا و شرایط استرس زا به بازی و شناخت خود و اطرافش بپردازه. از طرفی هم تنها موندن کودک در خانه جایز نیست. پس چه بهتره که والدین کودکشون رو در چنین مراکزی بگذارن. مرکزپیش دبستانی شادآموز با وجود داشتن مربیان توانمند، و با تجربه در زمینه آموزش کودکان میتونه به شما و کودکتون در این مورد کمک کنه.

شاد آموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منبع: رایس ،ف.فیلیپ،(1390)رشد انسان،ترجمه دکتر مهشید فروغان