رشد هیجانی و اجتماعی 3

نقش خانواده در تعیین هویت جنسی کودک

نقش پذیری جنسیتی در کودکان

مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه

نقش جنسیتی در کودکان 2 و 3 سال

همه انسانها با توجه به جنسیتشان دارای نقش های مختلفی در جامعه هستند و این نقش را با تقلید کردن از شخصیت های مختلف جامعه مثل مشاهیر،  سیاستمداران، افراد موفق تلویزیون و…. یاد می گیرند و سپس در زندگی خود اجرا می کنند. کودکان هم از 2 سالگی با دیدن افراد خانواده و شخصیت های کارتونی، شروع به تقلید میکنند. به طور مثال کودکی که مادرش را درحال آشپزی می بیند دوست دارد مثل مادرش با قابلمه و ملاقه و گاز بازی کند یا اگر فردی رو در حال تعمیر یک وسیله ببیند، میخواهد اسباب بازیش رو از هم باز کند و دوباره آن رو تعمیر کند. کودکان در 2 و 3 سالگی اکثر فعالیت هاشون از روی تقلید است. حتی اگر در جمع چند نفر را در حال خندیدن ببینند اونها هم شروع به خندیدن میکنند. مسئله بسیار مهمی که در این سن وجود دارد این هست که آیا کودکان از شخصیت های تلویزیونی و کارتون ها تقلید میکنند؟ چقدر؟

تاثیر تلویزیون بر نقش پذیری جنسیتی کودکتلویزیون و تاثیر آن بر نقش پذیری جنسیتی کودک

یکی از وسایلی که کودکان بیشتر وقت خود را با آن میگذرانند، تلویزیون هست. خیلی وقتها پیش میاد که والدین مشغول به انجام کاری هستند و نمیتوانند با کودک خود بازی کنند و برای سرگرم کردن کودک از تلویزیون استفاده میکنند. یکی از پیامد های منفی تلویزیون این است که به کودکان کلیشه های جنسیتی را یاد میدهد. اغلب ما در برنامه های تلویزیونی زنان را خانه دار میبینیم و مردان را مشغول کار بیرون از خانه؛ در حالی که در واقعیت بسیاری از مادران بیرون از خانه کار می کنند و ممکن است پدرها در خانه هم کار کنند.

اگر می خواهید به طور کامل درباره تاثیرات تلویزیون بر کودکان 2تا3 سال و تاثیر تلویزیون بر کودکان 5تا6 سال را مطالعه کنید این دو مقاله از شاد آموز را بخوانید.

تبلیغات و تاثیر بر نقش پذیری کودکان

شاید فکر کنید که تأثیر تبلیغات روی بچه ها کم است. ولی این کاملا اشتباهه! بچه ها هم مثل هر کس دیگه ای از تبلیغات تأثیر زیادی میگیرند. از چیز هایی که تبلیغات به بچه ها یاد میدهد میشود به یاد دادن اینکه تنها دختران عروسک بازی میکنند و پسرها حق دارند با تفنگ بازی کنند اشاره کرد. تأثیر دیگه ای که تبلیغات دارند، این هست که مصرف گرایی را به کودک آموزش میدهند به طور مثال در تبلیغی میبینیم که دختری با تعداد زیادی عروسک بازی میکند. قطعا کودکی که این تبلیغ را می بیند هم، می خواهد همان قدر یا حتی بیشتر عروسک داشته باشد. کودکان 2و 3 ساله توانایی تشخیص خوب و بد را هنوز ندارند و با دیدن هر چیزی به سرعت آن را یاد میگیرند.

تفاوت دختر و پسر و رنگ هاکارتون ها و تاثیر بر کودکان

کارتون ها اکثرا برای کودکان ساخته میشه اما به طور پنهانی مفاهیمی رو به کودک آموزش میده که باعث شکل گیری بعضی رفتار ها در کودک میشه. به عنوان مثال در بعضی انیمیشن ها تنها پسران قدرتمندند و آنها میتوانند دنیا را نجات بدهند. در بعضی انیمیشن ها میبینیم که تفاوت دختر و پسر را با رنگها نشون داده اند. مثلا دختر ها با رنگ صورتی و اتاق و وسایلی که به رنگ بنفش هست و پسران با رنگ آبی و قرمز و قدرت بسیار زیاد!

تقلید در کودک 2 و 3 ساله چگونه است؟

کودکان در این سن به طور ضمنی تقلید میکنند. یعنی تقلید بخش بزرگی از رفتارهای اونها را تشکیل میدهد. البته بچه ها در 2 و3 سالگی شروع به یادگیری مهارت ها می کنند و راه طبیعی آن هم تقلید کردن هست. اما بهتر است که این تقلید از روی الگو های مناسبی که با فرهنگ و جامعه هم خوانی دارد، باشد و همچنین کودک را در مقابل جنس مخالفش قرار ندهد و به کودک یاد بدهد که تمام انسان ها فارغ از جنسیتشون دارای حق حیات هستند و هیچ برتری ای نسبت به هم ندارند. برای اینکار بهتر هست والدین از قبل انیمیشن را تماشا کنند و دیدن تلویزیون رو محدود به برنامه های مناسب کودک کنند.

تاثیر سن و رشد نقش جنستی در کودکان

بچه ها وقتی به دو سالگی می رسند فرق بین مادر و پدر و زن و مرد رو میدانند و میفهمند که بدن زن ها و مردها متفاوت است. می فهمند که لباس های متفاوتی برای زنها و مردها وجود دارد و مثلا خانم ها دامن میپوشند و آرایش میکنند و مردها کت و شلوار میپوشند. اما در این سن فکر میکنند کسی که آشپزی کند قاعدتا زن هست و راننده کامیون ها حتما مرد هست. یعنی دانسته هاشون به دیده هاشون محدود شده است.

در سن سه سالگی، کودکان نقش های اجتماعی رو تاحدودی میدانند یعنی میفهمند که پرستار و پزشک در یک سطح هستند و شغلشون مربوط به هم هست. اما هنوز نمیدانند اسباب بازی های کودک که انتخاب میکنند مناسب با جنسیتشون هست یا نه. به طور مثال یک پسر سه ساله در بازی هاش از دامن و کفش پاشنه بلند مادرش استفاده میکند و به اندازه یک دختر بچه با عروسک بازی میکند. در دختر ها هم همینطور است. دختر بچه ها میتوانند در بازی خود نقش پدر را داشته باشند و یا با تفنگ و ماشین بازی کنند.

در سن 5سالگی این تفاوت های جنسیتی آشکار میشود و بیشتر این تفاوت ها به دلیل انتقاد والدین از رفتار کودکشون هست و مثلا پسر 5 ساله ای که به عروسک خود لباس می کند از طرف والدین نقد میشود.

برای درک بهتر چگونگی بازی کردن کودکان 2و3 سال می توانید این مطلب از شاد آموز را مطالعه کنید.

راه هایی برای آموزش درک صحیح کودک از جنسیتراه هایی برای آموزش درک صحیح کودک از جنسیت

  • یکی از راه ها برای اینکه کودک بتونه درک درستی از جنسیتش داشته باشه این هست که به او آموزش بدیم که جنسیت او باعث نمیشه تا دید خاصی رو تجربه کنه یا از بعضی کارها محروم بشه و نتونه در زمینه های مورد علاقه خودش کسب تجربه کنه. بلکه این یک مسئله ای هست که مربوط به فیزیولوژی بدن او میشه و در تفکر هیچ نقشی نداره.
  • همچنین کودک باید یاد بگیره که افراد رو با توجه به انسانیت و شعور و معرفت اونها قضاوت کنه و بینشون فرق بگذاره نه با جنسیت و چهره و چیزهایی که در آن فرد دخالتی نداشته اند. با آگاهی از توانایی های مربوط به انسانها افراد تلاش می کنند که به هدف مورد نظرشون برسند. باید در نظر داشته باشیم که جوامع از این منظر پیشرفت بسیار زیادی کرده اند اما بازهم در بسیاری خانواده ها و فرهنگها تفکر سنتی باعث میشه که کودکان به اهدافشون نرسند.

نقش­های کلیشه ­ای مربوط به دختران و پسران

بچه ها با توجه به آنچه که در اطرافشون دیده اند یاد می گیرند که چگونه باید رفتار کنند. همونطور که گفته شد، والدین، اقوام، کارتون ها، فیلم ها، تبلیغات، همگی در این الگویابی نقش دارند و باعث کمرنگ یا پررنگ شدن خصلتهایی در کودکان میشوند که نشان دهنده زن بودن و مرد بودن هست.

طبق پژوهش هایی که انجام شده بعضی تفکرات غالب درباره جنسیت ها در یکجا جمع شده اند. والدین میتونند با دونستن این ویژگیها محتوای مناسب رو برای کودکشون انتخاب کنند و بهتر به بررسی وسیله ای که میخواهند برای کودکشون بخرند یا کارتونی که برای کودکشون نمایش بدهند بپردازند.

به طور کلی از دید عامه ی مردم در سراسر جهان، زنان افرادی هستند که رفتار آرامی دارند، زیاد خشمگین نمیشوند، نظر زیادی درباره امور زندگی نمیدهند، غالبا به بچه داری و خانه داری میپردازند. افرادی پرحرف، ضعیف، عاطفی و احساساتی بی فکر، وسواسی، مهربان وابسته و مطیع شناخته شده اند.

در مقابل مردان، افرادی مستقل، خشمگین، قدرتمند و توانا در هر کاری و دارای حق رای در مورد اهداف زندگی، شجاع، مغرور، قاطع، جاه طلب و منطقی توصیف شده اند. در رسانه ها زنها رو مشغول کارهای خانه و بچه داری و آشپزی و نقش های سنتی نمایش میدهند. در بسیاری از کارتون ها قهرمان ها پسر هستند و این پسرها هم قدرت دخترها رو قبول ندارند.

در تبلیغات رنگهای خاصی رو برای دخترها و پسرها نمایش میدهند و از وسایل خاصی برای اونها استفاده میکنند. شاید پیش خودتون فکر کنید که این کارتونها برای پر کردن وقت کودک هستند و در آینده او نقش زیادی ندارند. اما این مفاهیم باعث میشه تا اگر کودک علاقه به انجام کار یا بازی ای داشته که از دید عامه مخالف با جنسیتش بوده، به خودش اجازه نده تا جسارت و شجاعت امتحان کردن آن تجربه رو داشته باشه.

همینطور بسیاری از کودکان استعداد کارهایی رو دارند که از دیدگاه جامعه متعلق به جنسیت خاصی هست و کودکان یا خانواده ها به دلیل آبرو یا تفکر سنتی اجازه ای برای انجام کار و به ثمر رسوندن استعدادشان ندارند. بنابراین والدین باید با کنارگذاشتن تفکر سنتی و دادن آزادی به کودکان برای انجام کارها و کسب تجربه و در نهایت انتخاب زمینه مورد نظر از بین اون تجربه ها، به رشد و بالندگی کودکشون کمک کنند.

نقش محیط در یادگیری نقش های جنسیتی در کودکان

گفته شد که کودکان در سن دو و سه سالگی تقلید میکنند و این کار را از روی افراد و شخصیت هایی که در محیطشان وجود دارد انجام میدهند. هرقدر کلیشه های جنسیتی و انتقاد از کودک برای مطابق جنسیت رفتار کردن او بیشتر باشد کودک ضدیت بیشتری با جنس مخالفش پیدا میکند. خانواده ها باید کودکشون رو طوری پرورش بدهند که بتواند هم با جنس مخالف و هم با همجنس خودش دوست بشود. آن ها را به عنوان انسان به حساب بیاورد. در محیط هایی مثل مهدهای کودک و مراکز پیش دبستانی به دلیل در کنار هم قرار گرفتن دختر و پسر و گذروندن زمان با هم،آن ها میتوانند به نتایج درست تری از جنسیتشون برسند. مرکز پیش دبستانی شادآموز میتواند با فراهم کردن چنین شرایطی و آموزش نقش های جنسیتی مناسب به کودکانتون، به شما کمک کند.

ما را در اینستاگرام دنبال کنید:

instagram

منبع : رایس ،ف.فیلیپ،(1390)رشد انسان،ترجمه دکتر مهشید فروغان، ویراست چهارم، انتشارات ارجمند،تهران

نوشته های مرتبط

4 فکر در مورد “ نقش خانواده در تعیین هویت جنسی کودک

  1. مسعود گفت:

    بچه ها تو چه سنی میفهمن فرق پسر دخترو

    1. shadamooz گفت:

      سلام همراه گرامی
      وقتی کودکان به سن دو سالگی می رسند تفاوت های بین مادر و پدرشان را متوجه می شوند.

  2. مسعود گفت:

    بچه ها تو چه سنی میفهمن فرق پسر دخترو

    1. shadamooz گفت:

      سلام همراه گرامی
      کودکان معمولا از سنین دو سالگی به بالا فرق زن و مرد را متوجه می شوند. از نوع لباس پوشیدن، نقش افراد در خانواده و ….

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.