عوامل موثر بر رشد جسمانی کودک

مدت مطالعه: 6 دقیقه

ویژگی های مراحل رشدی سال اول کودک

آیا کودک من رشد مناسب سن خود را دارد؟

آیا رفتار کودک خود را می شناسم؟ آیا واکنش های کودک من به هنجار است؟ آیا بازتاب های کودک من به موقع است؟ آیا کودک من به موقع لبخند می زند؟ آیا رشد جسمانی کودک من در سطح میانگین است؟ آیا کودک من کم توان ذهنی است؟ آیا کودک من سالم و در دسته به هنجار است؟
برای پاسخ به سوالات نظیر بالا اول باید ویژگی های متناسب با کودک در زمینه های مختلف را در هر ماه بشناسیم و مشخص کنیم که کدام زمینه رشدی را بررسی می کنیم ؛ جسمانی ، شناختی ، هیجانی یا اجتماعی کودک. در هر بخش با توجه به سن و ماه کودک هر قسمت را با توجه با منابع علمی بررسی خواهیم کرد.

در قسمت اول با نوزادان شروع می کنیم

نوزاد سالم با مجموعه بازتاب هایی ذاتی که دارد متولد می شود. این بازتاب ها الگوی رفتار سازمان یافته نوزاد هستند که کمک میکنند کودک با محیط جدید سازگار و به خوبی رشد کند. مثلا بازتابی که به بقای کودک کمک می کند بازتاب گونه است که به کودک برای پیدا کردن سینه مادر کمک میکند تا بتواند تغذیه کند؛ و یا بازتاب گام برداری به پاسخ راه رفتن ابتدایی شباهت دارد که تا 2 ماهگی ادامه پیدا میکند .

بازتاب نوزادان چگونه است؟

بازتاب نوزدان از روز تولد نوزاد شروع می‌شود و عموما تا 1 سالگی ادامه خواهد داشت. بازتاب در نوزادان متفاوت است و برای برخی از آنان دیرتر شروع می‌شود. به طور کلی علائم آسیب‌های بازتاب شامل موارد زیر است:

1. عدم وجود رفلکس در نوزادان
2. ناپدید نشدن بازتاب پس از چند ماه
3. پدید آمدن مجدد بازتاب در سنین بالاتر

با مقیاس هایی از قبیل مقیاس ارزیابی رفتاری نوزاد یا مقیاس و تغییرات حالت، پاسخ دهی به محرک های مادی و اجتماعی را می توان ارزیابی کرد. آزمودن بازتاب های نوزاد برای سالم بودن وضعیت دستگاه عصبی و رشد حسی – حرکتی کودک لازم است. مثلا در بازتاب مورو کودک یک یا دوماهه اگر این بازتاب را نشان ندهد برای ارزیابی بیشتر دستگاه عصبی کودک باید به پزشک مراجعه کرد . لذا توجه به انجام این بازتاب ها در زمان خود و اتمام در زمان مشخص شده حایز اهمیت است. با کمک از مشاور کودک و پزشک متخصص میتوان از صدمات وارد شده به کودک جلوگیری کرد.
در جدول زیر به تعدادی از بازتاب ها پرداخته شده :

خواب نوزاد چگونه است؟

نوزادان روزی 16 تا 18 ساعت میخوابند. چرخه خواب و بیداری آن ها بیشتر تاثیر سیری و گرسنگی است تا تاریکی و روشنایی.

انوع خواب کودک

خواب با حرکات سریع چشم (REM) : که نامنظم است و بیشتر شبیه حالات بیداری است. چشم ها زیر پلک ها تکان می خورند. ضربان قلب، فشارخون و تنفس ناموزون و حرکات جزئی روی می دهد. این نوع خواب 50 درصد از خواب نوزاد را تشکیل می دهد. بین 3 تا 5 سالگی این زمان به 20 درصد کاهش می یابد.
خواب بدون حرکات سریع چشم (NREM) : منظم است. بدن تقریبا بی حرکت است. ضربان قلب، تنفس، فعالیت امواج مغزی آهسته و موزون است.

گریه کودک :

گریه بچه هایی که صدمه مغزی دیده اند و آن هایی که دچار عوارض پیش از تولد و تولد شده اند اغلب گوش خراش، تیز و از نظر مدت کوتاه تر از بچه های سالم است.

توانایی های حسی در نوزاد:

• حس لامسه هنگام تولد رشد یافته است.
  حس چشایی و بویایی جلوه های صورت آن ها نشان می دهند که می توانند چند مزه اصلی را تشخیص دهند.
• حس شنوایی نوزادان می توانند انواع صداها را بشنوند، اما حساسیت آن ها ظرف چند ماه اول خیلی بهتر می شود. نوزادان بعد از تولد صداهای پیچیده مانند سر و صدا آدم هارا بهتر از صداهای صاف تشخیص می دهند.
• حس بینایی کم رشد یافته ترین حس نوزاد است. ساختار های بینایی در هنگام تولد در چشم و مغز تکامل نیافته است.

رشد جسمانی در نوزاد:

مشخصه اولین سال زندگی کودک، رشد سریع بدن و مغز در کودک است. کودکان سالمی که خوب تغذیه شدند از تولد تا یک سالگی 50 درصد به قدشان و تقریبا 200 درصد به وزنشان اضافه می شود. البته همه اعضا به یک میزان رشد نمی کنند و به صورت جهش های کوچک رشد می کنند.
یک الگو رشدی می گوید: عموما رشد آن ها از مرکز بدن به سمت بیرون پیش می رود.
الگوی دیگر بیان می کند : در طول دوره رشد، سر از قسمت پایین تر بدن سریع تر رشد می کند. بعد از تولد کم کم بدن به تعادل می رسد.
از عوامل تاثیر گذار بر رشد جسمانی اولیه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

1. وراثت، در صورتی که رژیم غذایی و سلامت در وضعیت مناسب باشد ؛ قد و سرعت جسمانی عمدتا توسط وراثت تعیین می شود.
2. تغذیه، در دوسال اول در رشد جسمانی و شناختی و حرکتی کودک بسیار موثر است.

تا به این قسمت از مطلب از مطالب بنیادی و اولیه در نوزاد را بررسی کردیم که به شما کمک می کند کودک خود را بهتر بشناسید و در هر مرحله از رشد وی آگاه باشید. و همینطور میتوانید با مقایسه آن با کودک خود یک ارزیابی اولیه از کودک داشته باشید و در صورت لزوم به متخصص کودک مراجعه کنید. در مطالب بعدی به رشد جسمانی در سال اول کودک خواهیم پرداخت. سوالات خود را در رابطه با مراحل رشد کودکتان را در قسمت دیدگاه ها بپرسید و پاسخ خود را از متخصصین ما در شاد آموز دریافت کنید. به صفحه ما در اینستاگرام مراجعه کنید.

شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منابع :
1. کتاب روانشناسی رشد یک ( از لقاح تا کودکی) ؛ نویسنده : لورا برگ
2. کتاب رشد و شخصیت کودک ؛ نویسنده : پاول هنری ماسن