مدت زمان مطالعه: 9 دقیقه
احتمال زمین خوردن و آسیب به نوزادان به ویژه وقتی روی تخت هستند، زیاد است. گاهی به نظر می‌رسد چشم از آنها بردارید، بلایی سرشان می‌آید. ضربه به سر نوزاد از موقعیت‌هایی است که باعث نگرانی والدین می‌شود. در این مطلب با نشانه‌های خطر و اقدامات ضروری پس از آسیب به سر نوزاد می‌پردازیم.
بیشتر مواقع، حال نوزاد پس از افتادن یا ضربه به سر خوب است و تنها به دلیل حادثه کمی بهت زده‌اند یا به دلیل فریادهای اطرافیان می‌ترسند و گریه می‌کنند. اما گاهی اوقات، موقعیت جدی‌تر است و ریسک ضربه مغزی، شکستگی جمجمه، آسیب مغزی یا پاره شدن عروق خونی وجود دارد.
دلایل ضربه به سر نوزاد
دلایل ضربه به سر نوزاد و آسیب مغزی نوزاد چیست؟
ضربه به ملاج نوزاد یکی از شایع‌ترین آسیب‌ها در نوزادان و کودکان نوپا است. واقعیت این است که این اتفاق می‌تواند هر بار به شکلی رخ دهد، پس احتمالا جلوگیری از آن تقریبا ناممکن است. افتادن نوزاد و آسیب به سر نوزاد اغلب به دلیل رشد جسمی است، نه اهمال والدین (البته به جز مواردی مانند افتادن نوزاد با سر بر روی فرش، زمین و یا وارد شدن ضربه ای به سر نوزاد). سر نوزادان نسبتاً بزرگتر از بدن آنها است و این باعث می‌شود ریسک از دست رفتن تعادل بیشتر باشد. موارد زیر محتمل‌ترین سناریوهای آسیب به سر نوزاد هستند که والدین باید هوشیاری بیشتری نسبت به آن داشته باشند:
-
- لغزش در وان حمام
- افتادن از تخت یا میز تعویض پوشک
- افتادن بعد از بالا رفتن از مبلمان یا بالا رفتن از صفحات پیشخوان آشپزخانه
- زمین خوردن روی فرش یا اشیاء روی زمین
- افتادن از پلهها
- زمین خوردن هنگام استفاده از واکر (روروک) نوزاد
ارتفاع سقوط با شدت ضربه به سر نوزاد ارتباط دارد، بنابراین اگر نوزاد از فاصله بیشتری (مانند تخت کودک یا تختخواب) سقوط کرد، بیشتر در معرض آسیب جدی قرار می‌گیرد.
افتادن نوزاد با سر روی فرش!
اتفاقی که خیلی متداول هست و برای بیشتر مادران اتفاق می افتد، این است که نوزاد در آغوش مادر است و در حال شیر خوردن. مادران به دلیل فعالیت زیاد و تغییر ساعت خواب ممکن است خوابشان برود. چرا که برخی نوزادان به دلایلی مانند دل درد یا کولیک نوزاد، گریه های شبانه دارند و مادران را دچار کم خوابی می کنند. مادر همانطور که نوزاد را در آغوش دارد به خواب می رود و در این زمان ممکن است نوزاد از دست مادر با سر بر روی فرش بیاید. این اتفاق هم برای کودکی که از سینه ی مادر تغذیه می کند، هم برای کودکی که در آغوش مادر است و از شیشه شیر تغذیه می کند ممکن است پیش بیاید. در این گونه مواقع باید خونسردی خودتان را حفظ کنید و وضعیت نوزاد را لحظه به لحظه چک کنید.
اگر مادر بر روی زمین نشسته باشد، ضربه به سر نوزاد شدید نیست و آسیب زیادی به کودک وارد نمی کند. اما اگر مادر لبه ی تخت باشد و یا روی صندلی، و نوزاد از ارتفاع بیشتری به زمین برخورد کند، در این مواقع باید به علائم زیادی کرد و هر لحظه وضعیت کودک را بررسی کنید.
زمان هایی که کودک با کمک می تواند بنشیند نیز به دلیل اینکه سر نوزادان بزرگ تر از بدنشان است، و هنوز توانایی کامل کنترل سر را ندارند، ممکن است با سر به زمین فرود بیایند. که در این سن کودک باید توجه داشته باشید که او را به تنهایی و بدون حفاظ، بر روی مبل یا لبه ی تخت ننشانید.
از سوالات رایج مادران در سنین نوزادی فرزندشان این است که بندناف نوزاد کی می افتد؟ برای یافتن پاسخ، این مقاله از شادآموز را بخوانید.
از دست دادن تعادل کودک
علائم آسیب رسیدن به سر نوزاد چیست؟
در ابتدا بهتر است نشانه‌های خطر ضربه به سر نوزاد را بررسی کنید. هنگامی که یک یا چند مورد از این علائم هشدار دهنده را مشاهده کردید یا علائم طی 12-24 ساعت پس از افتادن ظاهر شد، فوراً به پزشک رجوع کنید. این علائم نشان دهنده بروز یک مشکل جدی است که احتمالاً ناشی از آسیب گردن، شکستگی جمجمه یا آسیب مغزی است.
-
- برآمدگی، فرورفتگی یا هرگونه ناهنجاری روی سر بعد از افتادن یا ضربه
- خونریزی غیرقابل کنترل زخم
- استفراغ بیش از یک بار پس از ضربه (3 بار استفراغ در 1 ساعت)
- خواب‌آلودگی یا بی‌تحرکی غیرمعمول
- سخت بیدار شدن از خواب
- از دست دادن هوشیاری بلافاصله پس از افتادن یا ضربه
- خونریزی از گوش یا بینی
- تشنج
- تنفس نامنظم
- گریه کردن بیش از حد معمول و بی‌وقفه
انواع آسیب به سر نوزاد چیست؟
اصطلاح “آسیب به سر” طیف وسیعی از آسیب‌ها را، از یک ورم کوچک گرفته تا آسیب مغزی، شامل می‌شود. بیشتر آسیب‌های ناشی از ضربه به سر نوزاد در گروه “خفیف” قرار می‌گیرند.
مقاله ی فلج مغزی چیست از شادآموز را بخوانید.
صدمات خفیف به سر نوزاد کدامند؟
آسیب‌های خفیف شامل هیچ‌گونه شکستگی جمجمه یا آسیب مغزی نمی‌شوند. در این موارد، سر نوزاد صرفا دچار تورم و یک برجستگی یا کبودی روی پوست، بدون هیچ‌گونه علائم ظاهری دیگری می‌شود.
خونریزی، بدون آسیب مغزی، نیز در این حالت محتمل است که با بخیه یا چسب زخم قابل درمان است. به دلیل ناخوشایند بودن تجربه، نوزاد ممکن است بی‌تابی کند یا در خواب گریه کند، اما مشکلی وجود ندارد.
صدمات متوسط تا شدید به سر نوزاد کدامند؟
ضربه به سر نوزاد از نوع متوسط تا شدید می‌تواند به مشکلات زیر بیانجامد:
-
- شکستگی جمجمه
- کانتیوژن (کبودی بافت مغز)
- ضربه مغزی
- خونریزی در مغز یا لایه‌های اطراف مغز
کانتیوژن شایع‌ترین و کم شدت‌ترین نوع ضربه مغزی است. علائم ضربه مغزی در کودکان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
-
- سردرد
- تنفس غیرعادی
- خونریزی از گوش یا بینی
- از دست دادن هوشیاری
- تغییرات در هوشیاری
- تهوع و استفراغ
شروع درمان در اسرع وقت جهت جلوگیری از احتمال آسیب مغزی طولانی‌مدت و از دست دادن عملکرد جسمی و شناختی ضرورت دارد.
برای آشنایی بیشتر با رشد شناختی و حرکتی نوزاد می توانید این مقاله از شادآموز را بخوانید.
مراقبت‌های پس از ضربه به سر نوزاد
اگر سر نوزاد ضربه خورد چه کنیم؟
نکته مورد توجه این است که واکنش نوزاد پس از افتادن، تا حد زیادی به واکنش والدین بستگی دارد. جیغ نکشید، ترس زیادی از خود نشان ندهید و گریه نکنید. واکنش‌های افراطی از سوی والدین موجب ترس نوزاد شده و باعث گریه و حتی استفراغ ناشی از ترس در او می‌شود. در نتیجه، نمی‌توانید بین علائم ناشی از ترس و علائم ناشی از آسیب شدید به سر تمایز قائل شوید و شرایط پیچیده‌تر می‌شود. آرامش خود را حفظ کنید تا بهتر بتوانید به نوزاد کمک کنید:
بسته به شدت سقوط، احتمال آسیب وجود دارد. اگر خطر آسیب شدید وجود دارد، نوزاد را بیش از حد تکان ندهید تا از تشدید آسیب جلوگیری کنید و با اورژانس تماس بگیرید. بنابراین، او را در بغل یا پتو تکان ندهید.
در صورتی که نوزاد استفراغ می‌کند، او را با دقت به پهلو بچرخانید تا محتویات معده وارد مسیر هوایی نشود و خطر خفگی را از بین ببرید.
اگر ضربه به سر نوزاد باعث ایجاد زخم شده است، خونریزی باید متوقف شود یا حداقل تا زمان رسیدن کمک، مدیریت شود.
چنانچه به نظر نمی‌رسد نوزاد شما به شدت آسیب دیده باشد، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به کودک دلداری دهید. در چنین حالتی می‌توانید بعد از مدتی که آرام‌تر شد، علائم او را بررسی کنید.
در 24 ساعت آینده، باید مراقب علائم هشداردهنده ضربه مغزی و سایر آسیب‌ها باشید.
با پزشک تماس بگیرید و از او مشاوره بگیرید. بسیاری از نوزادان پس از سقوط کمی بیش از حد معمول خواب آلود خواهند بود. اجازه دهید کودک یک یا دو روز استراحت کند. برنامه خواب و روتین غذایی او را مانند قبل ادامه دهید تا انرژی کافی داشته باشد.
یکی دیگر از مکان هایی که احتمال ضربه به سر نوزاد زیاد هست، در زمان حمام کردن نوزاد است، حمام کردن نوزاد بایدها و نبایدهایی دارد که باید به آنها توجه شود.
پیشگیری از ضربه به سر نوزاد
پیشگیری از ضربه به ملاج نوزاد
جلوگیری از ضربه به سر نوزاد همیشه ساده‌تر از درمان است. برای جلوگیری از سقوط و آسیب به ملاج نوزاد موارد زیر را در نظر بگیرید:
-
- نصب نرده‌های تخت
- نصب دروازه بر روی پلهها و اتاق‌هایی که بالاتر از سطح قرار دارند
- خودداری از گذاشتن نوزاد در ارتفاع مانند لبه کابینت و میز
- تعویض پوشک بچه روی زمین
- حذف موانع روی زمین از جلوی پای نوزاد/ نوپا
- تهیه نوار ضدلغزش برای فرش و گلیم
- خشک کردن زمین برای جلوگیری از لیز خوردن
- جلوگیری از تنها ماندن نوزاد در محل مرتفع، تخت یا مبل
روش های جلوگیری از سقوط نوزاد در حمام
حمام مکانی بسیار لغزنده است و حتی بزرگسالان نیز می توانند به راحتی بیفتند. در اینجا چند راه برای به حداقل رساندن خطرات وجود دارد:
- همیشه نوزاد را در بغلتان بگیرید.
- به فرزند نوپایتان بگویید در حمام نشسته بماند.
- اگر حمام شما سطحی ضد لغزش ندارد از تشک حمام ضد لغزش استفاده کنید.
جلوگیری از سقوط نوزاد در اتاق خواب
در اتاق خواب، اسباب‌بازی‌ها را از داخل تخت بیرون بیاورید تا کودک نتواند از آنها برای بالا رفتن استفاده کند و سپس از تخت بیفتد.
همچنین، اسباب‌بازی‌ها، ضربه‌گیرهای تختخواب، بالش‌ها و هر چیز دیگری می‌توانند خطر مرگ ناگهانی و غیرمنتظره در دوران نوزادی SIDS را افزایش دهند. امن ترین گزینه برای نوزادان در هر سنی این است که هیچ اسباب بازی در تخت نداشته باشند.
جلوگیری از سقوط کودک از پله ها
هنگامی که کودک شما بتواند سینه خیز برود، دور نگه داشتن او از پله ها دشوار خواهد بود.
دروازه های ایمنی را در بالا و پایین پله ها نصب کنید و آنها را تا زمانی که فرزندتان در بالا و پایین رفتن مستقل از پله ها مهارت داشته باشد برندارید.
جلوگیری از سقوط کودک از مبلمان
اگر کودک شما روی سطحی مانند میز تعویض یا تخت است، همیشه دست خود را روی کودک نگه دارید. همانطور که کودک شما رشد می کند، ممکن است زمانی که فکرش را نمی کنید، بتواند برای اولین بار غلت بزند. بنابراین ایمن‌ترین کار این است که پوشک کودک خود را روی زمین عوض کنید.
مقاله ی از پوشک گرفتن نوزاد از شادآموز را می توانید بخوانید.
نگهدارنده کودک
اگر برای نوزادتان از تخت خواب متحرک (نگهدارنده کودک) استفاده می‌کنید، همیشه وقتی کودکتان در آن است، آن را روی زمین بگذارید. آن را روی میز یا هر جای دیگری بالاتر از سطح زمین قرار ندهید. یک نوزاد پر جنب و جوش ممکن است آن را حرکت دهد و از روی میز بیفتد.
همانطور که کودک شما بزرگترمی شود، مبلمان را از سایر اشیاء اتاق دور نگه دارید. این کار مانع از بالا رفتن فرزندتان از یک قطعه به قطعه دیگر یا بالا رفتن از قفسه‌ها می‌شود. چیزهایی را که فرزندتان می‌خواهد پایین بیاورد پایین بگذارید تا کمتر وسوسه شود که از مبلمان بالا برود.
به عنوان آخرین راه حل، می توانید اثاثیه را به قسمتی از خانه که فرزندتان از آن استفاده نمی کند منتقل کنید یا یک مانع امن در محل قرار دهید تا نتواند به آن برسد.
آیا پس از ضربه به سر می‌توان کودک را خواباند؟
برای بررسی بهتر علائم، لازم است واکنش نوزاد را بررسی کنید. از این رو، بهتر است تا چند ساعت آنها را بیدار نگه دارید. با این حال، به دلیل شوک وارده و ترس، بسیاری از کودکان احساس خستگی و خواب‌آلودگی دارند. اگر پس از ضربه، کودک همچنان فعالیت‌های عادی خود را ادامه می‌دهد و علائمی ندارد، جای نگرانی نیست و می‌تواند پس از گذشت چند ساعت بخوابد.
مواردی که بر صدمات ناشی از سقوط تأثیر می گذارد
سه چیز مهم وجود دارد که می تواند بر خطرات ناشی از افتادن نوزاد تاثیر بگذارد:
- ارتفاعی که کودکان از آن سقوط می کنند: هر چه ارتفاع کمتر باشد، خطر کمتر است. کودکان زیر پنج سال نباید به ارتفاع بیش از 1.5 متر دسترسی داشته باشند و کودکان بزرگتر نباید به ارتفاعات بیش از 2 متر دسترسی داشته باشند.
- سطحی که کودکان ممکن است بر روی آن بیفتند: سطوح سخت مانند بتن، کاشی های سرامیکی و حتی ماسه فشرده خطرناک تر از سطوح نرم تر هستند.
- چیزهایی که کودکان ممکن است هنگام سقوط به آنها برخورد کنند: مبلمان تیز، لبه ی میز و میزهای کنار تخت را در جاهایی قرار دهید که بعید است کودکان روی آنها بیفتند. همچنین می توانید از محافظ لبه ها در گوشه های وسایل استفاده کنید.
سخن آخر
اتفاق پیش می‌آید. اکثر نوزادان در مقطعی از زندگی خود دچار آسیب می‌شوند. با وجودی که در اغلب موارد ضربه به سر نوزاد با عوارض خاصی همراه نیست و هیچ اتفاقی نمی‌افتد، اما در این مورد هیچ‌گاه ریسک نکنید. در صورتی که نسبت به سلامت نوزاد خود مشکوک هستید، با پزشک تماس بگیرید. تجربه‌ها و سوالات خود را در قسمت نظرات این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
شاد آموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منابع:
واکنش زیاد پدر و مادر بعد از ضربه بر سر نوزاد باعث ترس نوزاد میشه مرسی از مقاله خوبتون