نقش والدین در رشد هیجانی در اوایل کودکی

مدت زمان مورد نیاز مطالعه: 5 دقیقه

رشد هیجانی کودک در اوایل کودکی (1 تا2 سال)

با توجه به اینکه رشد کودک در اوایل کودکی حایز اهمیت است و بررسی ویژگی های مختلف آن ها کمک به شناخت ما از کودکان می کند، در این قسمت به ویژگی رشد هیجانی و اجتماعی آن ها می پردازیم و سعی به رفع پاسخ های سوالات ذهن والدین در مورد ویژگی های خاص کودک می کنیم. در ابتدا بدانیم که رشد هیجانی به چه معنی است :

رشد هیجانی چیست ؟

برای مفهوم بیشتر این کلمه باید اول بدانیم که هیجان  (Emotion) چیست؛ در ابتدا تصور کنید زمانی را که بسیار هیجان زده شده اید. در بیشتر اوقات انسان ها هنگام مواجه شدن با یک اتفاق غیر منتظره واکنشی عاطفی از خود بروز میدهند که این واکنش باتوجه به اتفاق رخ داده می تواند خوشایند یا ناخوشایند باشد. هیجانات و احساسات، تجاربی درونی هستند که در مقابل رخدادهای بیرونی در خود حس می‌کنیم، مثل احساسات خشم، غم، شادی نگرانی، ترس و …

هیجان های اصلی شامل شادی، علاقه، ترس، تعجب، خشم، غم، نفرت اند که در تمام انسان ها همگانی است . هیجان در روان‌شناسی، جایگاه بسیار حساس و بنیادی دارد؛ زیراکه ریشه بسیاری از اختلال‌های روانی را تشکیل می‌دهد و حتی سلامتی انسان را تضمین می‌کنند؛ مثلا ترس باعث فرار از خطر و حفظ جان می‌شود.

حال رشد هیجانی یعنی به رسش و گسترش این هیجانات در ابعاد ذهنی، زیستی، هدفمند و اجتماعی. باتوجه به اهمیت هیجان در ابعاد مختلف زندگی ما، رشد هیجانی به کودک کمک میکند که آماده شود و پاسخ‌هایی زیستی و هدفمند برای سازگار شدن با هر موقعیتی که روبرو می‌شود بدهد مثلا ترس از حیوان درنده. در بعد اجتماعی و روابط وی کمک میکند علائم قابل تشخیص چهره‌ای، ژستی و کلامی داشته باشد که کیفیت هیجان‌پذیری ما را به دیگران منتقل می‌کند که این برای ایجاد ارتباط با دیگران حیاتی است.

رشد هیجانی طبیعی کودک نوپا

در ابتدا هیجان های نوزاد، به شکل هیجان عمومی ظاهر می شوند. چون آن ها نمیتوانند احساسات خود را توصیف کنند ، به سختی می توان مشخص کرد که آن ها دقیقا کدام هیجانات را تجربه می کنند. البته که شواهد نشان داده که افراد تمام نقاط جهان جلوه های مختلف هیجان را به صورت مشابه نشان می دهند (مانند لبخند در خوشحالی). این یافته ها نشان از فطری بودن علائم اجتماعی هیجان ها است .

غیر از هیجان های اصلی که در سال اول پدیدار می شود ، هیجان های خودآگاه که یک رشته احساس های سطح بالا اند، از جمله احساس گناه، شرم، خجالت، حسادت و غرور در نیمه دوم سال دوم نمایان می شود. (به غیر از حسادت که در سه سالگی پدیدار می شود) این زمانی است که بچه های 18 تا 24 ماهه از خود به عنوان فردی مجزا و منحصر به فرد کاملا آگاه می شوند و میتوانند هیجانات را در خودپنداره خود تقویت یا صدمه بزنند.

هیجان های خود آگاه غیر از خودآگاهی به عنصر دیگری نیاز دارند: آموزش بزرگسالان ، که چه موقعی بچه باید احساس شرمندگی، غرور یا گناه کند و این آموزش در سلامت کودک در بزرگسالی بسیار حائز اهمیت است که آن را بررسی می کنیم.

نقش والدین در رشد هیجانی کودک

نقش والدین در رشد هیجانی کودک بسیار مهم است و نداشتن آگاهی در مورد رشد کودک می تواند منجر به قضاوت ضعیف از کودکان و تصمیم گیری های نادرست شود.

به گفته زیگموند فروید، نوزادان در ابتدای تولد شان بر اساس غرایز مادرزادی هدایت می شوند اما به تدریج با تقلید از رفتارهای والدین شان با اطراف خود سازگاری پیدا می کنند. این رفتارها در رشد کودک نقش دارند. وی معتقد بود که منشا سلامت و ناسازگاری روان شناختی را می توان در کیفیت رابطه با والدین جستجو کرد. با توجه به نظریه اریکسون و تکمیل نظریه فروید بیان داشت که رشد سالم کودک به کیفیت مراقبت از او بستگی دارد. مثلا برطرف کردن ناراحتی کودک، بغل کردن او هنگام ترس، ناراحتی و خشم و احساسات مختلف. برای درک این هیجانات نیاز به شناخت کودک و توجه به حالات هیجانی وی است.

در سال دوم که شروع هیجان های خود آگاه نیز هست والدین باید در مورد رفتار خود محتاط و توجه ویژه داشته باشند مثلا در ایجاد احساس گناه، اگر والدین هنگام صحبت از لحاظ مالی در مورد خرید زیاد و هزینه ها و امکان نبود خرید خوراکی داشته باشد بچه ممکن است فکر کند حتی زیاد می خورد و در مورد خوردن خود احساس گناه کند و کم غذا شود تا به این شکل کمک کند. این میتواند در بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند و هر وقت که غذایی بخواهد بخورد اول به قیمت فکر می کند و از خوردن زیاد آن احساس گناه می کند. لذا والدین می توانند در ایجاد طرحواره ها (که قبلا در بعد شناختی بررسی کردیم) یعنی درونی کردن تجربه ها در کودکان موثر باشند. هیجانات عنصر اصلی روابط و سازماندهی طرحواره ها اند اگر والدین توجه به احساسات حسادت، شرم، گناه، غرور و خجالت ندهند می تواند در شکل گیری شخصیت کودکشان اختلال ایجاد کند.

یکی از مهمترین کارهایی که والدین باید به آن توجه کنند، درک روانشناسی کودک است که شامل همین هیجانات و احساسات کودک نیز می شود. درک روان شناسی کودک نیاز به شناسایی رفتار کودک خود و بفهمند که کودک آن ها چه چیزی را دوست دارد یا دوست ندارد، چه چیزی باعث خندیدن، گریه، ایجاد انگیزه، ترس، ناراحتی، شرم، غرور، خشم و تک تک هیجانات کودک است می شود.

توجه به هیجانات کودک نه تنها در ایجاد شخصیت سالم کمک می کند بلکه در پیشرفت روابط اجتماعی و هوش هیجانی کودک نیز دخیل است. با بررسی و کمک از متخصص های کودک می توانیم برای کودک مان با ساده ترین چیز ها پله ای برای موفقیت آینده اش باشیم. یافتن محیطی مناسب برای یادگیری و آموزش کودکان نقش بسیار مهمی را در رشد اجتماعی فرزندانمان ایفا می کند. شادآموز با بهره گیری از آخرین روش ها و متدهای آموزش، محیطی امن و آرام را برای فرزندان شما فراهم آورده است.

شاد آموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

کتاب روانشناسی رشد یک ( از لقاح تا کودکی) ؛ نویسنده : لورا برگ

کتاب رشد و شخصیت کودک ؛ نویسنده : پاول هنری ماسن