مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه
همه چیز درباره علل و درمان شب ادراری کودک
شب ادراری به خیس کردن شبانه رختخواب در افراد بالای 4 سال گفته میشود و در بسیاری از کودکان در سن مدرسه و حتی نوجوانان هم دیده میشود. برای جلوگیری ازآسیب به عزت نفس کودک و مشکلات دیگر، همکاری با پزشکان فرزندتان برای یافتن علل و راه‌حل‌های احتمالی بسیار مهم است.
شب ادراری در کودکان چقدر شایع است؟
خیس کردن شلوار در کودکی که به تازگی از پوشک گرفته شده است، رایج است. حدود 20 درصد از کودکان در سن 4 سالگی دچار این مشکل هستند و تا 10 درصد آنان هنوز در سن 7 سالگی رختخواب خود را خیس میکنند. شیوع این مشکل در اواخر نوجوانی بین 1 تا 3 درصد است. این مشکل در پسران 2 تا 3 برابر شایع‌تر از دختران است. مقاله ی از پوشک گرفتن کودک را بخوانید.
2 نوع شب ادراری وجود دارد:
- اولیه: کودک در شب اصلا کنترل مثانه نداشته و هر شب رختخوابش را خیس میکند. این حالت شایع‌تر از نوع دوم است.
- ثانویه: کودک حداقل به مدت 6 ماه در شب کنترل مثانه داشته است، اما کنترل خود را از دست داده و اکنون دوباره تخت را خیس میکند.
علت شب ادراری چیست؟
هر چند علت این مشکل هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما میتواند به دلیل تاخیر رشد یکی از سه ناحیه زیر باشد:
- مثانه: فضای کمتر در مثانه در شب.
- کلیه: در شب ادرار بیشتری تولید میشود.
- مغز: قادر به بیدار شدن در هنگام خواب نیست.
در نوزادان و کودکان نوپا، پیوندهای بین مغز و مثانه به طور کامل شکل نگرفته است. مثانه هر زمان که احساس پری کند، بدون هیچ وقفه‌ای ادرار را آزاد میکند. با بزرگتر شدن کودکان، ارتباط بین مغز و مثانه ایجاد میشود که به کودک امکان کنترل زمان تخلیه مثانه را می‌دهد. این کنترل معمولاً ابتدا در طول روز ایجاد میشود و برای کنترل ادرار در شب به زمان بیشتری نیاز است. عوامل زیر نیز در خیس کردن رختخواب توسط کودک نقش دارند:
- سابقه خانوادگی
- فشار روانی
- تغییر روال خانواده یا تجربه جدید
- خواب عمیق
- آپنه انسدادی خواب/خروپف
- یبوست
- بیماری مثانه یا کلیه
- بیماری عصبی، نخاعی یا مغزی
- سایر شرایط پزشکی و یا داروها
تاثیر روانی خیس کردن شلوار روی کودک چیست؟
شب ادراری هم بر روی خانواده و هم کودک تأثیر عاطفی و روانی دارد. کودک شرمنده میشود، احساس اضطراب میکند و اعتماد به نفس پایین دارد. این مشکل میتواند بر روابط، کیفیت زندگی و کارهای مدرسه او تأثیر بگذارد. کودکانی که دچار این مشکل هستند، نمی‌توانند شب در منزل دوستان و آشنایان بخوابند یا به همراه دوستانشان به اردو بروند. و همچنین، کیفیت خواب کودک نیز افت میکند زیرا در طول شب چندین بار به خاطر هشدار والدین باید بیدار شود.
این فشار روانی در مورد خانواده نیز وجود دارد. اعضای خانواده زمان بیشتری را باید به تمیز کردن ملحفه و تختخواب اختصاص دهند و نگران افشای این مشکل به دوستان و آشنایان هستند. عدم کنترل ادرار تقصیر کودک یا تحت کنترل او نیست. اعضای خانواده و دوستان نباید کودک را شرمنده یا تنبیه کنند. در عوض، باید روی تقویت اعتماد به نفس و کسب کنترل مثانه کار شود.
برای درمان شب ادراری چه باید کرد؟
مراجعه به پزشک میتواند وجود دلیل پزشکی برای این مشکل را رد کند. پزشک اطفال ابتدا یک تاریخچه پزشکی کامل می‌گیرد و در مورد سایر علائم مانند میل شدید به ادرار کردن، نگه داشتن ادرار و «دویدن به دستشویی»، درد یا سوزش هنگام ادرار کردن سؤال میکند. همچنین در مورد الگوهای خواب، تعداد دفع و سلامت خانواده سؤال خواهد کرد. وجود سابقه خانوادگی یا بروز واقعه استرس‌آور در زندگی کودک نیز بررسی خواهد شد. پس از معاینه بالینی، ممکن است پزشک درخواست انجام آزمایش ادرار بدهد تا وجود عفونت ادراری بررسی شود.
درمان خانگی شب ادراری در کودک
کودکانی که برای حل این مشکل همکاری بیشتری دارند، بهتر و زودتر می‌توانند از این مرحله عبور کنند. راهکارهای زیر برای کنترل شب ادراری موثر هستند:
- مصرف غذا یا نوشیدنیهای حاوی کافئین را محدود کنید و از خوردن تنقلات نمکی و نوشیدنیهای شیرین بخصوص در هنگام عصر توسط کودک جلوگیری کنید.
- در مورد مشکل فرزندتان، به خصوص در زمان حضور او، با بزرگترها و همسالانش صحبت نکنید. این کار به عزت نفس او خدشه وارد میکند و اضطراب او را بیشتر میکند. بدین ترتیب، دفعات خیس کردن شلوار بیشتر از قبل خواهد شد.
- فرزندتان را تشویق کنید که به طور منظم در طول روز (هر دو تا سه ساعت یکبار) و درست قبل از رفتن به رختخواب به دستشویی برود.
- در صورت لزوم کودک خود را فقط یک بار در طول شب بیدار کنید تا ادرار کند. بیدار کردن کودک بیش از یک بار در شب ممکن است الگوی خواب او را مختل کند، که میتواند منجر به مشکلاتی در مدرسه در روز بعد شود.
- اگر مجبور هستید شب را جایی غیر از خانه خودتان باشید، برای کودک چند دست لباس اضافه به همراه بیاورید. روی تشک او زیرانداز ضد نم پهن کنید تا در صورتی که در خواب خودش را خیس کرد، صبح بتوانید سریع همه جا را مرتب کنید و کودک شرمنده نشود.
- محیط خانه را آرام نگه دارید. اگر عوامل جسمی دخیل نباشد، در اکثر موارد آشفتگی روحی و اضطراب با عدم کنترل ادرار کردن در شب مرتبط باشد. اگر احساس میکنید مشکل فرزندتان به دلیل اختلافات زناشویی، ورود نوزاد جدید به خانواده، یا هر نوع تنش است، سعی کنید مشکل را برطرف کنید یا به کودک توجه عاطفی بیشتری داشته باشید.
چه زمانی برای شب ادراری باید به دکتر مراجعه کرد؟
اگر کودک به طور ناگهانی دچار شب ادراری شده و یا مشکل ادرارش با علائم دیگری ظهور می کند، می تواند نشانه یک بیماری دیگر باشد. بنابراین در این زمان باید با پزشک اطفال مشورت کنید.
پزشک ممکن است علائم عفونت دستگاه ادراری (UTI)، یبوست، مشکلات مثانه، دیابت یا استرس شدید را بررسی کند.
اگر فرزند شما یک یا چند مورد از موارد زیر را دارد باید به پزشک مراجعه کنید:
- پس از حداقل 6 ماه خشک بودن مداوم، ناگهان شروع به خیس کردن تخت کند
- در طول روز نیز شروع به خیس کردن شلوار خود می کند
- در شب خروپف می کند
- از احساس سوزش یا درد هنگام ادرار شکایت می کند
- بسیار بیشتر از حد معمول نوشیدنی می نوشد یا خوراکی و غذا می خورد
- ورم پا یا مچ پا دارد
- 7 ساله یا بزرگتر است و هنوز رختخوابش را خیس می کند
همچنین به پزشک اطلاع دهید که آیا کودک شما تحت استرس زیاد است؟ استرس برای کودکان به دنبال تغییرات بزرگ در زندگیشان به وجود می آید مانند طلاق والدین و یا تولد نوزاد جدید، نقل مکان به خانه ای جدید و… در این میان، حمایت و صبوری شما میتواند کمک زیادی به فرزندتان کند تا احساس بهتری نسبت به شب ادراری داشته باشد و بر آن غلبه کند.
به یاد داشته باشید، بهبودی کامل ممکن است طولانی باشد پس انتظار نداشته باشید خیلی سریع به نتیجه برسید.
شب ادراری تقریباً همیشه خود به خود از بین می‌رود. اکثر کودکان در اواخر سالهای کودکی به کنترل مناسب مثانه در طول شب می‌رسند. با این حال اگر پس از اجرای راهکارهای فوق، مشکل برطرف نشده است، بهتر است کودک توسط پزشک اطفال معاینه شود.
مقالات مرتبط با این مقاله:
دلایل پسرفت در دستشویی رفتن کودک
خوابیدن کودک در تختخواب والدین و راهکار جدا شدن کودک
یکی از دلایل شب ادراری در کودکان میتواند استرس ناشی از شروع یک دوره مهم از زندگی مانند شروع پیش دبستانی باشد. برخی از کودکان 4-6 ساله در شروع این مرحله مهم از زندگی شلوار خود را در طول روز یا شب خیس میکنند. در صورتی که این مشکل به تازگی و احتمالا به دلیل شروع مدرسه در فرزندتان پیش آمده است، نگران نباشید. مقاله ی آماده کردن کودک برای ورود به پیش دبستان را بخوانید.
مربیان ما در پیش دبستانی شادآموز با سال ها تجربه می‌توانند خیلی زود استرس و ترس را در فرزند شما از بین ببرند و او را برای ورود به اجتماع آماده کنند.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
کافئین روی شب ادراری تاثیر داره؟
سلام همراه گرامی؛
اگر فرزندتان شب ادراری دارد و مصرف کافئین روزانه ی کودک زیاد است، بهتر است مصرف کافئین را کاهش دهید.