مدت زمان مطالعه: 6 دقیقه
هنگامی که کودکان وارد جامعه میشوند و به برقراری ارتباط با دیگران میپردازند، نیاز به دانستن بعضی از ارزش ها و نکات اخلاقی دارند تا بتونن علاوه بر اینکه ارتباط برقرار میکنند در ارتباطاتشون پیشرفت هم بکنند و براساس ارزش ها و باورها و اخلاقیات عمل کنند. اخلاقیات جزو جدایی ناپذیر ارتباطات هستند و باعث میشن که کودک بتونه باز هم ارتباط برقرار کنه و در نزد دیگران فرد محبوبی باشه. در این راهنما، نقش تربیت صحیح را در آموزش اخلاقیات به کودکان با هم بررسی می کنیم.
یادگیری اخلاقیات چه تاثیری بر رفتار کودک دارد؟
همچنین اخلاقیات کمک میکنند تا کودک به بزهکاری و کارهای خلاف رو نیاره و در هر کاری جنبه دیگری رو هم از دید دیگران ببینه. به طور مثال کودکی که تنها به برقراری ارتباط فکر میکنه ممکنه در بازی ها تنها اجازه بده که دیگری شریک او در بازی باشه اما اجازه نده که در تقسیم امتیازات یا در تقسیم جوایز شرکت کنه. حتی ممکنه کودکی که اخلاقیات رو نمیدونه به راحتی جرزنی بکنه یا اسباب بازی های دیگران رو بدون اجازه برداره. بنابراین اخلاقیات یکی از مهمترین ارکانی هست که فرد باید برای ادامه زندگی در جامعه اون رو بلد باشه.
نقش اخلاقیات در رشد اجتماعی کودک
کودک در سنین 5 و 6 سالگی میتونه تاحدودی اخلاق خوب و بد یا ارزش خوب و بد یا کار خوب و بد رو از هم تشخیص بده. در سنین پایینتر کودک برای ترس از تنبیه تلاش میکنه تا رفتار درست رو که از طرف بزرگترها یا والدین وضع شده انجام بده. اما والدین در حین همین قواعد و تنبیه ها اخلاقیات رو هم به کودک آموزش میدهند. به این معنی که در حین یاددادن اینکه چگونه کودک به تنهایی غذا بخوره، به او یاد میدهند که از غذای دیگران نخوره و حرمت غذا وسفره ای که وجود داره رو نگه داره.
همین اتفاق در بازی کودکان میفته. در ابتدا کودکان از قواعد بازی پیروی میکنند اما به مرور زمان متوجه میشوند که در بعضی موقعیت ها برای دلداری دادن به دوستشون باید قواعد بازی رو کنار بگذارند و به او کمک کنند. البته این آموزش ها برعهده مربی ومراقب یا والدین است و نباید از کودک توقع داشته باشیم که خودبه خود این مهارت ها رو یاد بگیره یا بلد باشه.
آیا تنبیه در آموزش اخلاقیات جایز است؟
در یاددادن اخلاقیات گاهی از تنبیه استفاده میشه که بهتره تنبیه به صورت محروم کردن کودک از چیزی نباشه بهتره که تنبیه رو به صورت اخلاقی و با تذکر یا جایگذاری کودک به جای دیگران انجام بدیم. چراکه اگر کودک رو در مقابل دیگران دعوا کنیم احساس شکستگی و سرخوردگی میکند و ممکنه از روابط اجتماعی بدش بیاد و منزوی بشه.
نکته دیگر این هست که در هنگام تنبیه کودک رو از کسی نترسونیم. کودک باید کار خوب رو بخاطر درست بودنش انجام بده نه بخاطر ترس از تنبیه توسط دیگران. به عنوان مثال اگر کودکی بیش از حد سروصدا میکنه نباید بگیم که به پلیس اطلاع میدهم یا پلیس ها دستگیرت میکنندو… باید با خونسردی کودک رو به کناری ببریم و به او بگوییم سرو صدای بیش از حد آزار دهنده هست و اجازه نمیده که دیگران خوبی های تورو ببینند پس آروم تر بازی کن.
قضاوت اخلاقی کودک
کودک در قضاوت اخلاقی میتونه تشخیص بده که چه رفتاری خوب هست و چه رفتار بد است. اما باید بدونیم که دونستن خوب یا بد بودن یک کار الزامی برای انجام دادنش نیست. کودکی که میدونه سروصدا کردن کار بدیه، فکر میکنه که تنها در خونه خودشون باید آروم بمونه و در منزل دیگران به سروصدا میپردازه.
نکته مهم برای اینکه کودک کار درست رو انجام بده انگیزه هست. کودک باید بدونه که کار خوب کردنش یک پاداش عینی داره. کودکان در این سنین نمیتونند خوشحالی دیگران رو تصور کنند یا حس کنند با آرام بودنشون کسی خوشحالتره. بلکه به این توجه میکنند که با آرام بودنشون چه پاداشی میگیرند و به چه چیزی دست پیدا میکنند.
دروغگویی کودک
کودکان در این سنین دروغگویی رو درست نمیدونند اما گاهی هم برای جلب توجه یا دست پیداکردن به پاداش یا حتی برای اینکه توسط والدینشون تنبیه نشوند دروغ میگویند. گاهی کودکان داستان های تخیلی تعریف میکنند یا چیزهایی رو میگویند که اصلا اتفاق نیفته است. اینها به دلیل این هست که کودکان تفاوت واقعیت و خیال رو نمیدونند و نمیتونن بین این دو تمایز قائل بشوند. با افزایش سن این مشکل حل خواهد شد. اما والدین باید از معایب دروغگویی به کودک بگویند که این اخلاق در کودک ماندگار نشه.
نکته مهم در تنبیه کودکان این است که کودک اگر به دلیل تنبیه نشدن از طرف والدین یا محروم نشدن از چیزی راستگویی کنند یا کار درست رو انجام بدهند.
این راستگویی هیچ ارزشی نخواهد داشت و ماندگار هم نخواهد بود بلکه والدین باید کودک رو تشویق به انجام کار درست هم بکنند و احساس غرور پس از انجام کار خوب رو در کودک بیدار بکنند.
بیدار کردن وجدان اخلاقی کودک
رشد اخلاقی کودک، قضاوت اخلاقی و رفتار اخلاقی به وجدان اخلاقی بستگی داره. وجدان اخلاقی به معنی درونی شدن اخلاقیات و انجام کار درست برای این که خود فرد در ذهنش احساس آرامش بکنه هست. این وجدان اخلاقی در 3 سالگی شروع میکنه به بروز و ظهور و با تنبیه ها و تشویق های والدین و اطرافیان گسترش یا کاهش پیدا میکنه.
والدین و محیط نقش اساسی در به وجود اومدن وجدان اخلاقی و در کل اخلاقیات کودک دارند. درصورتی که والدین به اخلاقیاتی مثل نظرپرسی، احترام، عدم استفاده از ناسزا، آرامش، دلداری، ادب و… نپردازند کودک هم اینها رو یاد نخواهد گرفت و در صورتی که کودک در محیط خانوادگی وجدان اخلاقی خودش رو رشد نده، در آینده هم شخصیت ضد اجتماعی پیدا خواهد کرد.
یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر رشد وجدان اخلاقی کودک حضور همسالان است. کودک باید در تعامل با همسالان و در محیط های اجتماعی و در موقعیت های واقعی اخلاقیات رو یاد بگیره و بعد به انجام اون کارهای اخلاقی بپردازه تا به تکرار اونها عادت کنه و در آینده به راحتی بتونه اخلاقیات رو در کارهاش استفاده کنه.
مطالب مرتبط:
با کودکی که وسایل دیگران را بر میدارد چکار کنیم؟
چگونه کودک در محیط خانواده اجتماعی شود؟
مرکز پیش دبستانی شادآموز با فراهم کردن چنین محیطی اسباب رشد اخلاقی فرزند شما رو فراهم کرده است. در مراکز آموزشی کودکان مانند مهدها، مربیان متخصص در هنگام بازی ها، قصه گویی ها و در کل در طول روز بارها نکات اخلاقی و روابط بین کودکان را به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم برایشان توضیح میدهند.
در ادامه ی این راهنما ممکن است بخواهید بیشتر در رابطه با رشد اخلاقی در کودکان 2تا3 سال بدانید. می توانید این مقاله از شادآموز را بخوانید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع: رایس،ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان
وجود همسالان در کنارشان باعث رشد اجتماعی میشه
مرسی از مطالب مفیدتون