مراحل رشد اخلاقی در کودک 2تا3سال چیست؟

مدت زمان مطالعه: 5دقیقه

رشد اخلاقی کودک 2 و3 سال

کودک برای قرار گرفتن در اجتماع نیاز داره که اخلاقیات رو بدونه و به اونها عمل کنه تا بتونه در گروه های اجتماعی شرکت کنه، دوست پیدا کنه (نقش دوستی با همسالان) و در کنار اعضای خانواده و جامعه جایگاهی داشته باشه. اصول اخلاقی همان ارزش ها، باورها، احترام گذاشتن به حقوق دیگران، رعایت نوبت در بازی ها، نگرفتن وسایل و اسباب بازی بچه های دیگه، کتک نزدن و ناسزا نگفتن، صبر و شکیبایی، توانایی شنیدن نقد دیگران و … شامل میشه. که در وهله اول باید توسط خانواده ها رعایت و سپس با الگوگیری کودک از والدین، یادگرفته بشه. کودکان در سنین 2 و 3 سالگی، رفتار دیگران رو تقلید میکنند.

درنتیجه بهتره هر چیزی که از فرزندتون میخواهید رو خودتون هم انجام بدین. کودکان در خانواده ای که پر از دعوا و بحث و ناسزا و بی احترامی باشه، نمیتوانند احترام گذاشتن و فرهنگ گفت وگو رو یاد بگیرند. رشد اخلاقی به کودک کمک میکنه تا در مواقعی که کارش نادرست هست خودش، باعث بازداری از کار بد بشه و با تصمیم خودش کار درست و مناسب رو انجام بده.

کودک چگونه اخلاق را در خانواده یاد می گیرد؟

قضاوت اخلاقی در کودکان به مرور زمان و به صورت تدریجی ایجاد میشه. از عوامل مهم و تأثیرگذار در قضاوت اخلاقی افزایش روابط اجتماعی کودکان هست. در ابتدا اخلاق به صورت اجباری به وجود میاد. به این معنی که والدین با تشویق و تنبیه کودک رو مجبور به رعایت بسیاری از کارها میکنند مثلا سلام کردن به بزرگتر و کتک نزدن هم بازی هاشون و… . نوع دیگری از اخلاق اجباری هم قواعد بازی های کودک هست که کودک در حین بازی کردن مجبور به رعایت کردن اونهاست و اگر رعایت نکنه از بازی ها خط میخوره و باید تنهایی بازی کردن رو به عنوان تنبیه بپذیره. البته این قوانین با وجود اینکه اجباری هستند و باید رعایت بشوند تا بازی ادامه پیدا بکنه، توسط افراد درون بازی تغییر هم میکنند یعنی با توجه به شرایط قوانین رو تغییر میدهند.

کودکان در ابتدای راه یادگیری قضاوت اخلاقی از پیامدهای خطا کردن میترسند. به عنوان مثال میترسند که در صورت سلام نکردن به بزرگترها مورد تنبیه والدین قرار بگیرند. یا میترسند که اگر کار بدی بکنند مادرشون دیگه اونها رو دوست نداشته باشه. و در صورت رعایت نکردن قواعد بازی، دوستانشون رو از دست بدن. به مرور زمان این ترس تغییر میکنه و شامل انگیزه و هدف کودک میشه یعنی کودک شما در این مرحله از ترس تنبیه و دوست داشته نشدن از کاری اجتناب نمیکنه. بلکه میدونه اون کار بده و به نفعش نیست اون کار روانجام بده.

مراحل رشد اخلاقی در کودک چگونه است؟

رشد اخلاقی کودکان از دوران کودکی تا نوجوانی و بعد از آن به طور پیوسته رخ می دهد. بیایید به این موضوع عمیق نگاه کنیم:

1. نوزادان

نوزادان در این سن توانایی اخلاقی سازی را ندارند. تعریف آنها از درست و نادرست از آنچه احساس امنیت می‌کنند گرفته تا چیزی که احساس نمی‌کنند. مهم است که به یاد داشته باشید که نوزاد هرگز در رحم مادر تنها نبوده، هرگز گرسنگی نکشیده و دائماً با مادرش در تماس بوده. اگر در دنیای واقعی این اتفاق نیفتد، کودک این را به عنوان چیزی اشتباه درک می کند. برای شیرخوار احساس خوب این است که به او غذا داده شود، در آغوش گرفته شود و به او عشق داده شود.

2. کودکان نوپا (2 تا 3 سال)

فرزند شما در این مرحله می داند که مردم نیز حقوق و نیازهایی دارند. با این حال، او هنوز تمایز بین درست و غلط را درک نکرده است. یک کودک 2-3 ساله می تواند احساس گناه و رفتار اخلاقی مبتنی بر همدلی نشان دهد. کودک نوپا می داند که مطابقت با قوانین چیزی است که بر اساس رفتاری که بزرگسالان بیان می کنند باید اجرا شود.

فرزند شما می‌داند که دزدیدن هدیه از خواهر یا برادرش غیراخلاقی است چرا که می تواند او را به دردسر بیاندازد. در حالی که او نمی داند آسیب رساندن به کسی بد است، اما می داند که برای انجام این کار تنبیه خواهد شد. کودک شما با ملایمت از قوانین پیروی می کند تا از مجازات فرار کند.

3. پیش دبستانی ها (3 تا 5 سال)

این سنی است که در آن فرزند شما ارزشهای خانوادگی را درونی می کند. از آنجایی که قوانین و هنجارها برای انضباط خانواده ضروری هستند، برای فرزند شما نیز حیاتی می شوند. کودک شما باید از بزرگترها یا والدینش اطاعت کند. کودک می داند که هر کارش عواقبی دارد “اگر من این کار را انجام دهم، این اتفاق می افتد.”

طرز رفتار اخلاقی در کودکان یا کودک چگونه با ادب میشه؟

کودکان برای اینکه کار اخلاقی و درست رو انجام بدن نیاز به انگیزه برای انجام آن کار دارند. یعنی کودک باید در برابر کار دلپسند ولی منفی و بد، چیزی دریافت کنه که دلپسندتر باشه و همین انگیزه ای بشه تا کار درست رو انجام بده. برای کودک 2 و 3 ساله توضیح اینکه چه کاری درست و چه کاری غلط هست کافی نیست. درواقع کودکان در این سن به دلیل خود محور بودنشون، نمیتوانند اتفاقات رو از دید دیگران ببینند و فکر میکنند همه چیز همونطوریه که اونها تصور و تجسم میکنند.

در نتیجه توضیح دادن بی فایده هست اما برای همین سن میشه با داستان گفتن، کارتون های مناسب و الگو قراردادن افراد بااخلاق یا با تشویق های منطقی و درست، بهشون فهمونده بشه که کار درست چیه و اگر انجام بشه به چه چیزهای بهتری دست پیدا میکنند. درمورد کودک های 2 و 3 ساله تنبیه میتونه یکی از راه هایی باشه که رفتار اخلاقی رو به کودک آموزش میده و از انجام کارهای ناپسند توسط کودک جلوگیری میکنه. البته منظور از تنبیه در اینجا، تنبیه بدنی و شدید و سختگیرانه نیست. تنبیه میتونه در حد محروم شدن از اسباب بازی برای چند ساعت و یا ندیدن برنامه کودک باشه. تنبیه تا سن 4و 5 سالگی میتونه به انجام رفتار اخلاقی کمک کنه و در سنین بالاتر تأثیر زیادی نداره.

رشد وجدان در کودک

وجدان به معنی درونی شدن رفتار پسندیده و درست در کودک هست. کودکان در سن 3 سالگی به شخصیت متعادل اخلاقی میرسند و میتوانند بدون تنبیه و فقط با تذکر رفتار درست رو انجام بدن اونها میتوانند درک کنند که بایدها و نبایدهایی در روابط اجتماعی وجود داره. البته بنیان و پایه این رفتار در دو سالگی کودک هست و این به والدین بستگی داره که تا چه حد بتونه مفهوم رفتار درست رو به کودک آموزش بده.

مقالات مرتبط:

مراحل رشد اخلاقی کودک 5 تا 6 سال

بهترین روش تربیت کودک 4 سال

چگونگی طرز تفکر در کودک 2 و 3 سال

نقش والدین، فرهنگ و مدرسه بر رشد اخلاقیات در کودک

والدین

جای تعجب نیست که والدین نقش مهمی در اخلاقی بودن کودکان دارند. یک مطالعه اخیرا از دانشگاه شیکاگو نشان می‌دهد که رشد اخلاقی اولیه در کودکان در سال های اولیه ی زندگیشان را می‌توان بر اساس نحوه واکنش والدینشان به احساسات دیگران شکل داد. همان گونه که والدین در مقابل افراد رفتار می کنند را کودک الگوی خود قرار می دهد نه آن چیزی که به کودک تذکر می دهند! توجه به این نکته مهم است که کودکان از رفتار والدینشان می آموزند و طبق همان الگوبرداری می کنند و رفتار می کنند.

فرهنگ

نقش فرهنگ در تعیین اخلاق کودکان نقشی پیچیده است. از یک سو، فرهنگ‌های ما زندگی ما را شکل می‌دهند، زیرا نوع جامعه‌ای را که در آن زندگی می‌کنیم و قوانینی را که قرار است از آنها تبعیت کنیم، تعیین می‌کنند. این بدان معناست که جوامع ما در هر کجای دنیا که هستیم متفاوت هستش و حدود اخلاق در فرهنگ های مختلف با هم فرق میکنه. در حالی که پاسخ قطعی وجود ندارد، واضح است که فرهنگ، اخلاقیات کودکان را شکل می دهد، چراکه در تشریح درست و نادرست نقش دارد و نیرویی است که کودکان از همان دقیقه اول زندگی خود در معرض آن قرار می گیرند.

تاثیر مدرسه بر آموزش اخلاقیات در کودک

همچنین سخت نیست که بفهمیم چرا آموزش رسمی تاثیر زیادی در شکل گیری اخلاق کودکان دارد. مدرسه احتمالاً اولین جایی است که در خارج از خانه کودکان با قوانین سختگیرانه روبرو می شوند که می توانند مستقیماً آنها را تنبیه کنند.

محیط مناسب رشد اخلاقی در کودکان چه محیطی است؟

بدیهی است که اگر کودک در محیط درست و مناسبی رشد کنه و مفاهیم اخلاقی با تشویق و تنبیه درست و به موقع و مناسب برای کار کودک وجود داشته باشه و همسالانی باشند تا کودک بتونه در موقعیت واقعی تجربه کسب کنه، رشد بهتری خواهد داشت. اطرافیان کودک هرقدر اخلاقیات و ارزش های درست رو بیشتر رعایت کنند کودک هم میتونه بهتر الگوبرداری کنه و رشد بیشتری در زمینه اخلاق داشته باشه.

خانواده و خواهر و برادرهای هر کودکی هم تأثیر بسیار زیادی در این مورد دارند و میتوانند الگوی بسیار مناسبی برای کودک باشند. در مراکز آموزشی خردسالان، به طور غیر مستقیم و تحت نظارت مربی متخصص، کودک میتونه رشد اخلاقی مناسبی داشته باشه. در این مراکز کودکان میتوانند با دیدن رفتارهای درست و با تمرین موقعیت های واقعی برای اجتماعی شدن آماده بشن و نتیجه ی عملکرد اخلاقی خودشون رو با عضویت در گروه های بازی هم سالانشون و در رفتار کردن با اونها ببینند. مرکز پیش دبستانی شاداموز با کادر مجرب و متخصص میتونه به کودک شما در جهت یادگیری مفاهیم اخلاقی کمک کند.

شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منبع: رایس، ف.فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان