مدت زمان مطالعه: 9 دقیقه
رشد اجتماعی باعث افزایش ارتباطات در کودک میشه و برای همین نه تنها در کودکی بلکه در بزرگسالی هم اهمیت بسیار زیادی داره. در کودکی با مشارکت در بازی ها و تعریف کردن اتفاقات روزانه شروع میشه و در بزرگسالی با شرکت در گروه های کاری و شغلی و گروه های دوستانه بزرگ تر ادامه پیدا میکند. رشد اجتماعی باعث ارتباط بین افراد میشود و طبعا تأثیر غیرقابل انکاری دارد.
عوامل بسیار زیادی بر رشد مهارت های اجتماعی تأثیر دارند. عواملی مانند روابط خانوادگی، نوع صحبت و ارتباط با کودک، نوع ارتباط والدین با یکدیگر و با دیگران،تاثیر تلویزیون بر کودک، تبلیغات، همسالان کودک، اینترنت و بازی های رایانه ای و… در این راهنما درباره تأثیرات اینترنت بر مهارت های اجتماعی و تاثیر اینترنت بر رشد اجتماعی کودک پرداخته خواهد شد.
همانطور که میدانید امروزه اینترنت بخش جدایی ناپذیری در زندگی افراد است و بسیاری از مردم در هر شرایطی از اینترنت استفاده میکنند. طبیعتا در چنین شرایطی کودکان هم با مشاهده ی والدینشون و یا خواهر و برادر و اقوام با کنجکاوی کودکانه به سوی اینترنت میایند و بسیاری ازکودکان از سنین خیلی پایین استفاده از تلفن هوشمند یا تبلت و در نهایت اینترنت رو به خوبی یاد میگیرند. در روزگاری که کودکان رو نمیتوانیم از اینترنت دور کنیم بهتره که استفاده صحیح از اونها رو به کودک آموزش دهیم و از تأثیراتش روی مهارت ها و روحیه کودکمان آگاه باشیم تا از بروز مشکلات جلوگیری کنیم.
در راستای همین مطلب، شاید سوال شما هم باشد که آیا کودک من میتواند موبایل داشته باشد؟ این مقاله از شادآموز را بخوانید.
اینترنت چه تاثیری روی کودکان دارد؟
یکی از دلایل مهمی که افراد و به خصوص کودکان از رایانه ها استفاده می کنند استفاده از اینترنت هست. اینترنت به کودکان امکان برقراری ارتباط با همسالانی از کشورهای دور و نزدیک رو میده و جذابیت های زیادی برای بازی ها و امکانات دیگرش در نظر گرفته است که همین جذابیت ها حتی افراد بزرگسال رو هم از اهدافشان دور میکند و باعث تأثیر پذیری اونها میشوند.
کودکان مقاومت زیادی برای نگهداشتن خودشان در مسیر درست ندارند و همچنین توانایی درک و تفسیر بسیاری از پیام های نهفته در بازی ها را هم ندارند بنابراین تأثیر بیشتری خواهند پذیرفت.
موضوع نامناسب در اینترنت
موضوع های نامناسب برای کودک در اینترنت
اینترنت سرشار از اطلاعات است. اطلاعاتی که برای هر سلیقه ای و در هر جغرافیایی با هر ذهنیت و خواسته ای مفید باشد. بسیاری از این اطلاعات بدون در نظر گرفتن شرایط سنی و روحی و رشدی افراد در فضای اطلاعاتی اینترنت قراردارد. متاسفانه بسیاری از این اطلاعات به نادرست در دسترس کودکان قرار میگیرند. اطلاعاتی که برای کودک نامناسب هستند اطلاعاتی هستند که هم خشونت رو به اونها آموزش میدهند هم محتوای ترسناک دارند و برای درجه درکی و سنی اونها مناسب نیستند هم اینکه برای روحیه اونها دردناک هستند و مشاهده و پیگیری آن کودک رو دچار صدماتی میکند که ممکن است تا سالهای زیادی درمان نشود. در نتیجه به مرور زمان میزان پرخاشگری در کودکان افزایش پیدا میکند.
آثار مثبت و منفی استفاده از اینترنت بر کودکان
کودکان استفاده گوناگونی از اینترنت میکنند و بسیاری از این استفاده ها مثبت و درست هستند. به طور مثال کودکانی از پکیج های آموزشی و یا ویدیوهای مخصوص آموزش به کودکان استفاده میکنند یا برای پیدا کردن جواب سوالهاشون به اینترنت سر میزنند. این مورد در یادگیری اکتشافی و ارضای حس کنجکاوی آنها بسیار کمک کننده خواهد بود اما آثار منفی هم وجود دارند مثل اینکه هر کودکی ساعات طولانی رو به برنامه ها و بازی های اینترنتی و آنلاین میپردازه و از درس و ارتباطات و واقعی که در سن 5 و 6 سالگی بسیار حیاتی هستند غافل میشه.
البته نباید نادیده بگیریم که گاهی والدین هم از این سرگرم بودن کودکشان استفاده میکنند و به کارها و مشغولیت های خودشان میپردازند. والدین باید بر نحوه استفاده کودک از اینترنت و وسایل مربوط به اون مثل تلفن همراه و رایانه نظارت کنند و در صورت وجود مشکل یا مشاهده هرگونه رفتار نادرست در استفاده از این وسایل حتما به کودک گوشزد کنند.
آثار منفی استفاده از اینترنت
یکی از آثار ملموس استفاده از اینترنت که در بزرگسالان هم مشاهده میشه کم شدن ارتباط رودر رو و کلامی با دیگران است. چراکه افراد با نوشتن میتونند منظورشون رو برسونند و بدون اینکه لحن صحبتشون رو اصلاح کنند یا به حالات حسی و بدنی دیگران توجه کنند حرفشون رو بزنند.
این موضوع اگر در سنین پایین تر شروع بشه و ادامه پیدا کنه، باعث میشه که کودکی منزوی وارد جامعه بشه که در مواقع ارتباطات حضوری و صحبت کردن با افراد از لحن درست صحبت کردن و نوع درست بیان احساسات و عواطف در حین صحبت ها چیزی نمیدونه.
بنابراین استفاده از ارتباطات رودر رو برای کودک و رشد مهارت های اجتماعی او بسیار مفیده. همچنین ارتباطات رودر رو باعث میشه تا کودک با انواع زیادی از اخلاقیات و سلایق و الحان و افراد آشنا بشه که در صورت ارتباطات غیرحضوری و اینترنتی نمیشه به اونها دست یافت. مطالعه مقاله ی اجتماعی شدن کودک در محیط خانواده به دریافت اطلاعات بیشتری در این زمینه به شما کمک میکند.
یکی از تفاوت هایی که استفاده از رایانه و اینترنت با دیگر وسایل داره و باعث ایجاد تأثیر منفی در کودک میشه این هست که عموما هنگام استفاده از اینترنت، هر کودکی تنهاست و والدین نمیتونند به راحتی نظارت کنند یا به دلیل متفاوت بودن ساختارهای بازی ها و اطلاعات اینترنتی والدین به راحتی متوجه پیام های پنهان در پس هر یک نخواهند شد.
اما هنگام استفاده کودک از تلویزیون به دلیل مشترک بودن فضای تلویزیون با دیگر افراد، والدین و بزرگترها میتونند با کودک درباره اتفاقات صحبت کند و در هنگام نامناسب بودن یا خشونت آمیز بودن موضوعات و مفاهیم در کارتون ها و فیلم ها حواس کودک رو پرت کنند یا مفاهیم رو به صورت اصلاح شده و درست به کودک آموزش بدهند. به طور مثال اگر شخصیتی در یک کارتون خشونت آمیز رفتار میکرد والدین میتونند برای کودک توضیح بدهند که این شخصیت کار اشتباهی میکنه و بهتره که با صحبت کردن مشکل رو حل کنند نه با خشونت.
استفاده از گوشی
امروزه با در دسترس قرار گرفتن گوشی و موبایل و اینکه بسیاری از والدین گوشی تلفن همراه خودشان را در دسترس کودکان و نوجوانانشان قرار میدهند استفاده از موبایل و تبلت بسیار بیشتر شده است. کودکان حتی تا قبل از خوابیدن هم از موبایل استفاده میکنند. این وسایل نور مصنوعی دارند که باعث ایجاد مشکلات خواب در کودکان می شود. گاهی کودکان و نوجوانان از این دستگاه ها تا نیمه های شب استفاده می کنند که همین موضوع باعث بد خوابیدن و سیرخواب نشدن آنها میگردد.
مشکلات خواب باعث ایجاد مشکل روحی و روانی کودک می شود. اکثر کسانی که زیاد از اینترنت استفاده میکنند خودشان میدانند که چه مشکلاتی برایشان ایجاد میشود ولی گاها به سختی میتوانند این عادت مخرب ترک کنند. راه هایی وجود دارد که میتوانند این کار را ترک کنند اما آن ها سعی می کنند این موضوع را انکار کنند و در واقع کودک دروغگو می شوند.
برقراری ارتباط تصویری با غریبه ها از آسیبهای جدی است که زمینه سوء استفاده های مختلف از کودکان را از طریق نقض حریم خصوصی خانواده و کودک و نوجوان ایجاد می نماید. چرا که کودکان و نوجوانان ظرفیت بیشتری را برای برقراری ارتباط آسان با افراد سودجو در فضای مجازی دارند، به همین دلیل نیز زودتر اعتماد نموده و بیشتر فریب می خورند.
برای پیشگیری از این آسیب بهتر است علیرغم نظارت بر روابط آنان در فضای مجازی، به آنان آموزش داده و خطرات اینگونه روابط را گوشزد نماییم. امکان ملاقاتهایی که خانواده از آن بی اطلاع هستند و در چهارچوب فرهنگ خانوادگی آنها نیست میسر میشود. این ملاقاتها گاها به سرانجام خوبی نمیرسند.
کودک از طریق فضاهای بدون کنترل موجود میتواند با اشخاصی که ممکن است دوستان تحریم شده توسط خانواده باشند و یا اشخاصی که خانواده شناختی نسبت به آنان ندارند، ارتباط برقرار کنند. بهتر است که به ارتباط کودکان در فضای مجازی و اشخاصی که با آنان مرتبط هستند نظارت کرده و خطرات برقراری ارتباطهای نامتعارف با بیگانگان را به آنان آموزش دهید.
نظارت والدین بر کودک
راهکارهای استفاده ی کودک از اینترنت
باید توجه داشت نظارت والدین با چک کردن ابزارهایی که کودک برای برقراری ارتباط با فضای مجازی استفاده می کند در حضور او و گهگاه در زمانی که حضور ندارد، انجام شود. آشنا شدن و پیگیری محتواهای نامناسب و نامرتبط به ذهنیت و سن کودک فضای گسترده اینترنت انبوهی از اطلاعات درباره خشونت و مسائل نامشروع و… در خود دارد. کودک به دلیل اینکه هنوز نمیتواند درست و غلط را از هم تشخیص دهد و محتوای مناسب خودش را از اینترنت پیدا کرده و محتوای نامناسب را نادیده بگیرد، بنابراین بیشتر از بقیه سنین با محتوای نامناسب روبه رو می شود و تحت تاثیر آن قرار می گیرد. در سنین کودکی کنجکاوی و هوش هیجانی مانع از بازداری کودک در مقابل محتوای نامناسب می شود.
بهتر است بر استفاده آنان در این خصوص نظارت کامل داشته باشیم و آنان را از کنجکاوی درخصوص این موارد برحذر داریم.
با پیشرفت تکنولوژی نوجوانان بخش زیادی از زمان خود را در فضای مجازی، اینترنت یا شبکه های اجتماعی سپری میکنند. این موضوع والدین را نگران می کند.
در پایان بهتر است خانواده ها با وجود تهدیدات و خطرات مهمی که کودکان با آنان در فضای مجازی روبه رو هستند، در استفاده آنان از وسائل مختلفی چون تلفن های همراه هوشمند که به راحتی امکان استفاده از فضای مجازی را می دهد محتاطانه تر عمل کنند و هشیار باشند که فضای مجازی، همیشه امن نیست.
همچنین پیشنهاد میشود به فضای مجازی به عنوان نوعی ابزار در زمینه‌ی تقویت رشد کودکان نگریسته شود. به این معنی که والدین، کارهایی را که توسط متخصصین روان‌شناسی کودکان تاکید و تایید میشود، انجام دهند و از فضای مجازی و اینترنت در راستای کمک و راهنمایی گرفتن استفاده کنند. به طور کلی اینترنت فضای مکملی برای دنیای واقعی محسوب می شود و بیشتر فعالیت های کودک باید در دنیای حقیقی انجام شود.
همچنین کودک نباید به بی تحرکی با اینترنت برسد بلکه باید به رشد کودک توجه بسیار کرد و به این موضوع از دید مسئله ای مهم نگاه کرد و نه به عنوان فضایی که می‌توان تمامی اطلاعات را از آن کسب نموده، نیازهای کودک را به واسطه‌ی آن مرتفع و امکان برقراری ارتباط مثبت و موثر را در کودک از بین برد.
یکی از مواردی که میتواند استفاده از اینترنت رو در کودکان پایین بیاورد و به رشد مهارت های اجتماعی اونها کمک کند این هست که کودک در مهدکودک ها و یا در گروه های واقعی همسالانش مشارکت کند. در این صورت کودک میتواند با افراد مختلف به صورت رو در رو آشنا شود و از سلیقه ها و نحوه رفتار دیگران چیزهای زیادی بیاموزد.
مرکز پیش دبستانی شادآموز با در نظر گرفتن شرایط سنی و رشدی کودکان و فراهم کردن شرایط حضور مربیان مجرب میتواند به کودکتان کمک کند تا رشد اجتماعی خوبی رو پشت سر بگذارد و برای آینده آماده شود.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع: رایس، ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان
من گوگل رو برای پسرم محدود کردم دیدن محتواهای نا مناسب خواه نا خواه تاثیر نامطلوب میزاره