مدت زمان مطالعه:8 دقیقه
تأثیر تلویزیون در اجتماعی شدن کودکان 2 و 3 ساله
کودکان در سن 0 تا 6 سالگی خودمحور هستند. به این معنی که تأثیر چندانی از بقیه نمیگیرن و نمیتونن خودشون رو به جای بقیه بگذارن و احساس اونها رو حس کنن یا تصمیمات اونها رودرک کنن. به همین دلیل اگر از حس یک نفر دیگه در یک موقعیتی ازشون سوال بشه، اونها حس خودشون رو میگن نه حس اون فرد رو. همچنین اونها فکر میکنن همه چیز حول محور نظر اونها، عقاید اونها و خواسته ی اونها میچرخه. حتی فکر میکنن حرکت خورشید به این دلیل هست که داره دنبال اونها میاد. به عبارت دیگه، فکر میکنن تمام جهان برای اونها ساخته شده و برای اونها در جریان هست!
این تفکر ممکنه بعضی از مواقع باعث ضرر یا نادیده گرفتن خطرات توسط کودک بشه. در نتیجه والدین باید با نشون دادن دنیای واقعی به کودک تا حد ممکن این افکار رو از کودک دور کنن. البته لازمه گفته بشه که این افکار طبیعی هستن و به طور کامل رفع نمیشن پس نباید کودک رو مجبور کرد که منطقی و واقعی فکر کنه.
یکی از راه های نشون دادن دنیای واقعی به کودک این هست که روابط اجتماعیش بیشتر بشه با افراد بیشتری در ازتباط باشه یا تا جای ممکن جهان بینی کودک افزایش پیدا کنه، با افکار مختلف وحیوانات و پدیده های مختلف آشنا بشه و طرز کار هر چیزی رو بدونه. یکی از بهترین وسیله ها برای این کار تلویزیون هست. در این مقاله به بررسی تاثیر تلویزیون بر کودک می پردازیم.
عادت به تماشای تلویزیون در کودکان
امروزه در خانه ی اکثر مردم تلویزیون استفاده میشه. انواع برنامه های مختلف مناسب با سن کودک و در زمینه های مختلف آموزشی، کمدی و… در دسترس کودک قرار داره و خیلی از کودکان از 1 سالگی تلویزیون تماشا میکنن. البته که کودکان زیر 2 سال به مانیتور و تلویزیون و صفحه موبایل نباید نگاه کنند و این کار برای چشمهاشون خطرناکه. اما بسیاری از بچه ها هم از همون کودکی، تلویزیون تماشا میکنند و این کار برای اونها تبدیل به عادت میشه. حتی خیلی از والدین برای اینکه به کارهای خونه و… رسیدگی کنن برای کودکشون تلویزیون روشن میکنن تا سرگرم شه.
تاثیر تلویزیون بر خشونت و پرخاشگری کودکان
تلویزیون و کارتون ها میتونن خشونت رو به خوبی و به مقدار زیاد به کودکان منتقل کنن. کودکان 2 و 3 ساله برای اعمال خودشون و بازی هاشون از تقلید استفاده میکنن. این تقلید از اعمالی انجام میشه که در اطرافشون دیدن یعنی یا از خانواده و اطرافیانشون یا از کارتون ها و برنامه های تلویزیونی.
تحقیقات نشون داده که بچه ها خشونت رو به راحتی ازطریق کارتون ها یاد میگیرن. حتی گفته شده که کارتون هایی که در اون صحنه ها سریع عوض میشه و جنب وجوش در اون بسیاره هر محتوایی هم داشته باشه باز هم خشونت رودر کودک برانگیخته میکنه به دلیل اینکه باعث میشه کودک حس تنش پیدا کنه و هیجاناتش زیاد بشه درنتیجه اون رو با پرخاشگری تخلیه و منتقل میکنه. گاهی کودکان کارتون هایی میبینن که در اونها از اسلحه و شمشیر و جنگ و دعوا استفاده شده که این کارتون تأثیر بیشتری بر خشونت کودکان دارن. تحقیقات گفتن که کودکانی که از طریق کارتون ها پرخاشگر شدن، کارتون های خشن هم انتخاب میکنن و در نتیجه پرخاشگر تر میشن. این تأثیرات در میزان پرخاشگری اونها تا 19 و حتی 30 سالگیشون هم میمونه.
کودک در این سن نمیتواند داستان ها و صحنه های تخیلی را از واقعیت تشخیص دهد
عدم تشخیص واقعی در برابر غیر واقعی
کودکان در سن 2 و 3 سالگی توانایی تشخیص مفاهیم واقعی از غیر واقعی رو ندارن و خیلی زود همه چیز رو باور میکنن و ازونها میترسن. کودکان در این سنین فکر میکنن که مثلا تبدیل یک انسان به هیولا در کارتون یا نزدیک شدن گله زنبور ها واقعی هست و واقعا اونها رو در تجسم میکنن و باعث وحشتشون میشه. کودکان 9 سال به بالا هم توانایی تشخیص مفاهیم واقعی از غیر واقعی رو ندارن اما میشه با حرف زدن و توضیح دادن طرز فکر اونها رو اصلاح کرد. در صورتی که کودکان 2 و 3 ساله به دلیل خود محور بودن حرف کس دیگری رو باور نمیکنن و نمیتونن بپذیرن که اون چیزی که دیدن انیمیشن بوده و وجود خارجی نداشته است پس برای روحیات و هیجانات اونها خیلی خطرناک تر هم هست. بنابر این بهتره که کودک رو با راه های کم خطر دیگری مثل غنی کردن محیط و نشون دادن طبیعت و صحبت کردن هدفمند در کنار افراد مناسب، اجتماعی کنیم.
کم شدن تعامل خانواده با یکدیگر
از آثار منفی دیگری که تلویزیون داره میشه به کم شدن تعامل و گفت وگوهای خانوادگی اشاره کرد. هرقدر کودک زمان بیشتری رو به تماشای تلویزیون بگذرونه کمتر با خانواده بازی میکنه و جواب سوالاتش رو میگیره. در صورتی که خانواده ها تلویزیون دیدن رو محدود کنن، کتاب خوندن بچه ها (البته در این سن کودک به تصاویر کتاب توجه میکنه)، بازی ها با اعضای دیگر خانواده و صحبت کردن باهم افزایش پیدا میکنه و این راهکار، راه بهتری نسبت به تماشای تلویزیون برای اجتماعی شدن کودک هست.
تلویزیون هم چنین باعث میشه که کودکان از حرف زدن با خانواده فرار کنن مخصوصا اگر خانواده ای سختگیر و با حساسیت بالا داشته باشن. در این شرایط کودک به جای بحث با خانواده و حل کردن مشکلاتش به برنامه های تلویزیونی پناه میبره. زمانیکه کودک نتونه با خانواده خودش تعامل داشته باشه قطعا در روابط اجتماعی آینده هم دچار مشکل خواهد شد.
کودک به جای تلویزیون دیدن چه کند؟
حتی وقتی کودک رو مستقیم جلوی تلویزیون نگذارید و نقش تلویزیون در پس زمینه باشه، بازهم تأثیر بدی روی توجه و رشد ذهن کودک میگذاره. به جای این زمان که برای تلویزیون صرف میشه، کودک شما میتونه به بازی بپردازه و با بازی های مناسب و اسباب بازی هایی در حد رشد ذهنش خودش رو سرگرم کنه.
اگر این بازیها با همراهی والدین باشه فواید بیشتری داره و باعث افزایش ارتباط و گفت و گو و همچنین رشد زبان کودک و روابط اجتماعی او میشه. اما اگر به دلیل نداشتن زمان یا مشغله های شغلی نمیتونید با فرزندتون بازی کنید و او رو همراهی کنید، کودک شما میتونه مستقلانه با اسباب بازی ها بازی کنه و از زمانش به درستی استفاده کنه همچنین باعث شناخت وسایل جدید و موقعیت های جدید در طول بازی خواهد شد.
فایده دیگر این کار این هست که کودک شما در شرایطی که کسی درکنارش نیست و باید به تنهایی خودش رو سرگرم کنه، میتونه خلاقانه موقعیت های جدید رو بسازه. تا قبل از 2 سالگی کودک چیزی از محتوای در حال پخش نمیدونه و تلویزیون صرفا یک وسیله هیپنوتیزم کننده برای او محسوب میشه. اما از دو سالگی به بعد هر اتفاقی و هر محتوایی بر رشد و ذهنیت و نمو جسمی و مغزی کودک تأثیر بسزایی میگذاره.
والدین تنها کسانی هستند که میتونند بر محتوایی که به ذهن کودکشون وارد میشه تسلط پیدا کنند و محتوای مناسبی را برای کودکشون در نظر بگیرند. هرچند که تماشای تلویزیون به کلی برای کودک مضر هست اما به هرحال نمیتونیم مانع از وجود و تماشای اون بشیم پس بهتره که محتوای بهتری رو برای کودک در نظر بگیریم.
اگر می خواهید در رابطه با تاثیر تلویزیون بر کودکان 5تا6 سال بدانید، این مطلب از شادآموز را بخوانید.
کامپیوتر، تبلت، موبایل و هر وسیله ای که کودک بتواند فیلم و کارتون تماشا کند
منظور از تلویزیون چیست؟
منظور از تلویزیون تنها تلویزیون منزل نیست و به طور گسترده تمام وسایلی که مانیتور و صفحه نمایش دارند رو شامل میشه مثل موبایل، تبلت، کامپیوتر و… تأثیر هر کدوم از این وسایل کمتر از خود تلویزیون نیست و به همون اندازه مضر هستند و برای استفاده از اونها باید برنامه درستی تهیه کرد و از محتوای مناسبی هم برای کودکان استفاده کرد. کودکانی که خواهر یا برادر بزرگتر داشته باشند ممکنه بیشتر به صفحه نمایش کامپیوتر یا موبایل نگاه کنند چراکه دوست دارند زمانشون رو در کنار خواهر یا برادرشون که در حال بازی با کامپیوتر هست بگذرونند علاوه بر اون بازی ها معمولا رنگها و شخصیت پردازی های جالبی داره که نظر کودک رو به خودش جلب میکنه بنابراین باعث علاقه کودک به اونها میشه.
بهتره که کودک به جای گذروندن وقتش با کامپیوتر و موبایل و… به بازی با اسباب بازی های دستی بگذره تا به این ترتیب مهارت دست ورزی او نیز تقویت بشه. مثلا خمیر بازی، بازی با طناب های مخصوص کودکان و… (البته در تمام این وسایل باید امنیت کودک تأمین بشه و بهتره که دورادور نظارتی بر بازی های کودک انجام بشه). این کار حتی برای کودکان بزرگتر هم مناسبه و بهتره که بیشتر از صرف وقت در بازی های رایانه ای کودکان مهارت های بیشتری رو یاد بگیرند. برای اینکه کودکان رغبت بیشتری به بازی های غیر کامپیوتری پیدا کنند میتونید اونها رو به محیط هایی ببرید که بازی با همسالانشون در اون وجود داره مثل پارک.
چگونه محیط رو برای کودک غنی کنیم؟
کودک برای رشد و پیشرفت روابط اجتماعی احتیاج داره تا با افراد جدید آشنا بشه؛ از تجربیات اونها استفاده کنه و تجربیات جدید کسب کنه. کودکان میتونن در سنین 2 و 3 سالگی با افراد جدید آشنا بشن و با دیگران بازی کنن و از طرز رفتار و برخورد دیگران درس های بسیار زیادی یاد بگیرن.
برای کم شدن تاثیرات تلویزیون بر کودکان، والدین میتونن اوقاتشون رو با کودکشون بگذرونن و با اونها بازی کنن، براشون کتاب بخونن، به طبیعت برن و با اونها به تجربه و کشف طبیعت بپردازن. البته در شرایطی که والدین امکان وقت گذاشتن برای کودک رو ندارن و یا شاغل هستن بهتره که اونها رو به مراکز آموزشی و مهدکودک ها ببرن تا به مدت چند ساعت در روز کودک بتونه با همسالان خودش و با نظارت فرد متخصص و آگاه در محیط مناسب رشد کنه. مرکز پیش دبستانی شاداموز میتونه در این کار به شما کمک کنه.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع: رایس، ف.فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان
بچه من از وقتی کارتون زیاد میبینه پرخاشگر شده دیدن تلویزیون تاثیر داره درسته؟
سلام همراه گرامی
کودک باید در معرض محتوای مناسب سنش قرار بگیرد. تماشای تلویزیون و کارتون به خودی خود کودک را دچار مشکل نمی کند، اما اگر محتوای مناسب برای کودک نمایش داده نشود آن زمان است که باید کودک را با سرگرمی و بازی مناسب سن خودش مشغول کرد.