مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه
کودکان نیز همانند سایر بزرگسالان پس از مواجهه با پدیده مرگ و با از دست دادن عزیزان خود دچار ناراحتی هایی می شوند هم چنین این مسئله می تواند در روند رشد و تکامل آن ها تاثیراتی بگذارد.
مقاله زیر برای کودکان ۴ تا ۱۲ ساله ای که این غم را تجربه می‌کنند نوشته شده است برای خواندن ادامه ی مطلب با ما همراه باشید.
مواجهه با سوگ در کودکان چگونه است؟
کودکان نیز همانند بزرگسالان می‌تواند احساس غم و از دست دادن را از سن های بسیار پایین تجربه کنند اما راه های منحصر به خود را برای بیان آن احساسات نشان می دهد. بنابراین بسیار اهمیت دارد که متوجه احساسات کودکانتان به خصوص احساس غم در آنها باشید و بدانید که چگونه می توانید به آن ها کمک کنید.
توجه کنید که نباید از صحبت کردن و بیان کردن احساس غم بترسید و حتی بهتر است شرایط را برای صحبت کردن در مورد احساس غم و از دست دادن برای او هم فراهم کنید پس می توان گفت بهتراست که:
- به شکلی ساده حقیقت را برای او بگویید.
- از کلمات آسان تر برای فهم کودک استفاده کنید مثلا به جای “در گذشته /فوت شده ” از “مرده /مرگ ” استفاده کنید.
- اگر کودک برای فهم این مطالب خیلی کوچک است می توانید با استفاده از نقاشی کردن، داستان تعریف کردن یا بازی کردن به او بفهمانید که دقیقا چه اتفاقی افتاده و در آن زمان به احساسات او توجه کنید.
- متوجه معنایی که او از این موقعیت دریافت کرده است بشوید، این معنا می تواند وابسته به فرهنگ و عقایدی باشد که او در آن بزرگ شده است و آن ها می توانند در آینده و باورها و افکار او تاثیر داشته باشند.
- کودکان معمولاً کنجکاو هستند پس خودتان را برای سوالات تکراری و پاسخ های تکراری آماده کنید، شفاف با آنها صحبت کنید و در پاسخ به سوالاتشان صادق باشید.
- اگر برای شما خیلی سخت و دشوار است که با کودکتان در مورد سوالاتی که می پرسد حرف بزنید از یک بزرگسال دیگری که هم خودتان هم کودک به او اطمینان دارید بخواهید تا با کودک صحبت کند.
- وانمود نکنید که ناراحت نیستید، احساساتتان را حتی در مقابل کودکتان بیان کنید این کمک می کند که کودک شما هم بتواند احساساتش را بیان کند. در مقاله ی بیان احساسات کودک به این موضوع کامل پرداخته ایم.
واکنش های متفاوت کودک در زمان سوگواری چگونه است؟
کودک ممکن است عکس‌العمل‌های متفاوتی در مواقع غم و یا از دست دادن از خودشان نشان دهد، ممکن است لحظه ای غمگین شود، گریه کند و دوباره به بازی ادامه دهد. ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه انجام بدهند. ممکن است تغییراتی در خلق و خو و غذا خوردن و یا خوابیدنشان ایجاد شود. یا اینکه بخواهند در کنار یک بزرگتر بخوابند. ممکن است در رفتارهایشان عقب گردی به کودکی داشته باشند مثل خیس کردن رختخواب یا مک زدن انگشت شست. هم چنین ممکن است احساس خشم بیشتری داشته باشند و کمتر آرام باشد. ممکن است تمرکز و انرژی کمتری در مدرسه داشته باشند. یا ممکن است که احساس مسئولیت پذیری نسبت به والدین از دست رفته شان داشته باشد مثلا اینکه فکر کنند تقصیر آن ها بوده چون رفتار بدی انجام دادند و…
چگونه می توان به آرامش کودک در زمان سوگ کمک کرد؟
کودکان در زمان مواجهه با مرگ عزیز آسیب پذیرتر هستند. اگر کودکان را به حال خود بگذاریم و بخواهیم بهبودشان مشمول زمان شود و خودبه خود بهبود پیدا کند، برای بعضی کودکان ممکن است این راهکار کمک کننده نباشد. برخی کودکان دچار افسردگی می شوند و زمان هایی ممکن است دچار بی اشتهایی نیز بشوند. بنابراین باید خودتان وارد عمل شوید و به فرزندتان کمک کنید.
در مورد احساساتتان با کودک صحبت کنید
همانطور که در ابتدای مطلب گفته شده حتی اگر کودک شما خیلی کم سن باشد باز هم احساس غم را تجربه می کند، هم چنان که احساسات دیگر مثل شادی، ترس و… را می تواند تجربه کند.
در چنین شرایطی کودکان به طور بخصوص نسبت به رفتار ناراحتی و غم والدین و بزرگسالانی که اطراف آن ها در آن شرایط سخت هستند توجه می کنند، اینکه در مورد احساس غم و ناراحتی تان بتوانید با کودکتان صحبت کنید و کودک متوجه این بشود که چرا شما نارحت هستید، کمک می کند که او هم بتواند ناراحتی اش را ابراز کند.
همانطور که پیش تر گفتیم کودکان نیز مانند بزرگسالان ممکن است غم و اندوه را به صورت های مختلف نشان دهند برخی ممکن است آن را به صورت ناراحتی و با بیان کردن توسط کلمات و جملات نشان دهند، برخی ممکن است مشکلات بدنی از خود نشان دهند مثل معده درد، سردرد و… عده ای هم مشکلاتی در تمرکز و رفتن به مدرسه پیدا می کنند…
در این میان، هرچه رابطه کودک با فرد فوت شده نزدیک تر باشد مثلاً والدین و خواهر برادرها، مشکلات او بیشتر می شود.
شرکت کردن کودکان در مراسم یادبود عزیزانشان
تقریبا همه ی کودکان در سن 3 سالگی متوجه مفهوم خداحافظی شده اند، پس بهتر است در چنین موقعیت هایی به آنها اجازه داده شود که نحوه خداحافظی با یک عزیز از دست رفته را خودشان انتخاب کنند.
بهتر است به کودکانی که در سنین پیش دبستانی و یا بزرگتر هستند حق انتخابِ شرکت در مراسم یاد بود را بدهید اما در صورت عدم تمایل، آنها را مجبور به حضور داشتن نکنید بعضی از کودکان نیز شاید بخواهند در مراسم یادبود شرکت کنند، اما علاقه ای برای شرکت در مراسم تشییع و تدفین نداشته باشند.
هم چنین می توانید به کودکان بزرگتر و نوجوانان اجازه ی این کار را بدهید تا صورت تمایل به برنامه ریزی های یادبود کمک کنند.
فراموش نکنید که به کودک کمک کنید تا متوجه شوند فردی که مرده در یاد او زنده خواهد ماند. گاهی اوقات والدینی که به بیماری لاعلاج مبتلا هستند نامه، فیلم یا عکس هایی از خود به جای می گذارند تا به فرزندشان کمک کنند بداند که چقدر آن ها را دوست داشته اند. کودکان نیز می توانند تصاویر و سایر موارد خاص را برای خاطره سازی برای خود جمع آوری کنند.
در کودکان کوچک تر بیشتر چیزهایی که از فرد فوت شده می دانند، از خاطرات سایر اعضای خانواده و نزدیکان به دست می آید.
پس سعی کنید بیشتر در مورد آن شخص صحبت کنید و به کودکان تان یادآوری کنید که فرد متوفی چقدر آن ها را دوست داشته است. با گذشت زمان، کودکان می توانند درک کنند که بدون تأثیر شخص خاصی که مرده است، آن چیزی که هستند، نمی بودند.
طرز نگرش کودکان و نوجوانان نسبت به مرگ چیست؟
نوزاد تا دو سالگی درکی از مرگ ندارد و ممکن است به دنبال فرد فوت شده به جستجو بپردازد و منتظر او باشد و احتمالا بیشتر تحت تاثیر ناراحتی مراقبش قرار می‌گیرد.
کودکان ۳ تا ۶ ساله در مورد مرگ کنجکاو هستند و می خواهند بدانند چه اتفاقی افتاده. گاهی آن را به شکل یک خواب تصور می کنند و گمان می‌کنند که فرد متوفی روزی بر می گردد. البته ممکن است نگرانی هایی از این جنس که او به خاطر رفتار بد کودک رفته است یا چون او آرزو کرده دیگر برنگردد، او برای همیشه مرده است و… را داشته باشد. باید توجه کنید که در این سن کودکان به شدت وابسته به واکنش بازماندگان هستند. آنها معمولاً می توانند احساسات خود را به شکل کلامی بیان کنند هم چنین نارحتیشان را در قالب رفتارهایی مثل پرخاشگری، مکیدن انگشت، شب ادراری، علائم جسمی و غیره از خود نشان می دهند.
بیشتر بخوانید:
مواجهه با سوگ در سنین مدرسه (6 تا 12 سالگی) چگونه است؟
کودکان متوجه می شوند که مرگ همیشگی است و ممکن است تصور کنند که مرگ شبیه روح، فرشته و … است. اما کودکان بالاخره در ده سالگی متوجه خواهند شد که مرگ حق است و نمی توان از آن اجتناب کرد. در این سن کودکان معمولا به جرئیات مرگ علاقه نشان می دهند و احساسات وسیعی را تجربه می‌کنند از جمله احساس گناه، خشم، شرم، غم و اندوه، اضطراب و نگرانی. هم چنین ممکن است نگران این باشند که از این به بعد چه کسانی قرار است مراقبتشان باشند.
در پایان
غم از دست دادن و فوت عزیزان غمی سنگین است که در طول زندگی بارها و بارها به سراغتان خواهد آمد. حتی زمان هایی که بهترین و شادترین لحظات زندگی تان را تجربه می کنید غم لحظه ای دیگر همراه شادی هایتان می شود، در این مسیر سخت کودکانتان مستثنی نیستند اگر می توانند شادی را تجربه کنند اگر می توانند نگران باشند و یا عصبانی، پس غم را هم می توانند تجربه کنند.
در کنار کودکانتان باشید از خاطرات فرد متوفی بگویید و در مورد احساساتتان به نحوی درست با کودکانتان صحبت کنید. ما در پیش دبستانی و مهد کودک شادآموز با حضور مربیان و متخصصانی توانمند به کسب دانش، مهارت آموزی، بهبود توانایی ها و توجه به نیازهای تک تک کودکان عزیزمان می پردازیم.
شایان ذکر است که متخصصان ما، در طول روز رفتار کودکان را در نظر دارند و در صورت لزوم و نیاز به مراجعه به درمانگران، اطلاعات مورد نیاز را به اولیای محترم منتقل می کنند. هم چنین والدین عزیز می توانند از مشاوران مجموعه مشورت بخواهند.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منابع:
