مدت زمان مطالعه: 6 دقیقه
کسب استقلال در کودک چگونه است؟
به نظر می‌رسد، انسان از همان بدو تولد به دنبال استقلال است. نوزادان تلاش می‌کنند بطری را خودشان در دست بگیرند یا غذا را با دست بخورند. نوپایان علنا اعلام می‌کنند “خودم انجام می‌دهم.” و در سال‌های پیش دبستانی مهارت‌های عقلی، زبان، عاطفی-اجتماعی متعددی را به دست می‌آورند که در کسب استقلال در کودک اهمیت زیادی دارند.
چرا کسب استقلال در کودک اهمیت دارد؟
استقلال مهم است زیرا…
- باعث افزایش اعتماد به نفس، عزت نفس و همچنین انگیزه و پشتکار در مدرسه می‌شود.
- اتکا به خود را تقویت می‌کند و به کودک این احساس را می‌دهد که بر زندگی خود کنترل دارد.
- به او احساس اهمیت داشتن و تعلق می‌دهد که برای ایجاد روابط اجتماعی و کمک به جهان ضروری است.
- سطح خودآگاهی و حساسیت آنها را نسبت به دیگران افزایش می‌دهد که به آنها یاد می‌دهد به اطرافیان خود کمک کنند.
- خودانگیختگی را به آنها می‌آموزد، زیرا این آزادی را دارند که برای رسیدن به هدفشان تلاش کنند.
- به آنها این باور را می‌دهد که شایستگی و توانایی مراقبت از خود را دارند که آنها را در برابر چالش‌های بیرونی مقاوم می‌کند.
- به آنها تمرین می‌دهد تا تصمیم‌گیرندگان خوبی شوند، زیرا این آزادی را دارند که گزینه‌های مختلف را قبل از انتخاب بهترین گزینه در نظر بگیرند.
- موجب رشد سایر خصوصیات حیاتی مانند صبر، تمرکز، خودیاری، همکاری، نظم و انضباط و اعتماد به نفس می‌شود.
- به آنها این فرصت را می‌دهد تا زندگی را به طور کامل تجربه کنند و درس‌های مهم آن را بیاموزند.
- باعث شادی و سلامتی آنها می‌شود زیرا در نتیجه اقدامات خود، احساس شادی و لذت می‌کنند.
توانمندی کودکان در هر سنی چیست؟
قبل از اینکه به راه های پرورش استقلال در کودکان و تقویت توانایی تصمیم گیری در آنها بپردازیم، ابتدا کمی درباره ی بعضی مهارت های زندگی اساسی کودکان صحبت کنیم.
آموزش صحیح مهارت های زندگی در کودکی، منجر به این خواهد شد که در آینده زمانیکه به بزرگسالی رسیدیم، بتوانیم بدون گریه و یا وابستگی به مادر یا پدرمان خودمان بهترین تصمیم را بگیریم و عمل کنیم.
این مهارت‌ها به مرور زمان و پس از آموزش غیرمستقیم به بچه‌ها ایجاد می‌شود. آنها وظایف متناسب با سنشان را یاد می‌گیرند که می‌توانند انجام دهند. این امر به آنها کمک می کند تا مهارت های حل مسئله و تفکر انتقادی را در کنار سایر ویژگی های ارزشمند مانند اعتماد به نفس، مسئولیت پذیری، پشتکار، مهارت های اجتماعی، مدیریت خانه و غیره ایجاد کنند.
در این جدول توانایی های کودکان در سنین مختلف را بشناسید.
| کودکان 2 تا 3 ساله می توانند یاد بگیرند که… | کودکان 4 تا 6 ساله می توانند یاد بگیرند که… |
| بعد از غذا بشقاب را در سینک بگذارند | درخواستشان را با احترام بیان کنند |
| با کمک لباس بپوشند | نام کامل، آدرس و شماره تلفن را بدانند |
| اسباب بازی ها را تا حدودی سر جایشان قرار دهند | نحوه شماره گیری 110 (تماس های اضطراری) را بدانند |
| دستورالعمل های ساده یک مرحله ای را دنبال کنید | ناراحتی، عصبانیت، شادی، در کل احساساتشان را شناسایی کنند |
| لباس های شسته را آویزان کنند | مفهوم پول را درک کنند |
| مسواک بزنند، صورتشان را با کمک بشویند | مفهوم اولیه زمان را درک کنند |
| کمک در چیدن میز غذا | حوله شان را بعد از حمام آویزان کنند |
| حوله های کوچک را تا کنند | مسواک بزنند، موها را شانه کنند، صورت را بشویند |
| آب را در فنجان بریزند | بعد از دستشویی خودشان را بشویند |
| ارتباط چشمی برقرار کنند | از جاروبرقی دستی استفاده کنند |
| اسمشان را کامل بگویند | لباس را خود انتخاب کنند |
| رفتار بچه های دیگر را تقلید کنند | زباله ها را در سطل زباله بریزند |
| تفاوت بین ملایم و خشن را تمرین کنند | نوبت را رعایت کنند |
| با دست به دیگران سلام کنند | به حیوانات خانگی غذا بدهند |
| با کمک از توالت استفاده کنند | لباس های کثیف را در سبد قرار دهند |
| به صداهای آشنا در محیط اطراف (مثلاً خیابان شلوغ) نگاه کنند و گوش دهند | بین دو یا سه انتخاب، انتخاب کنند |
نکاتی برای رشد استقلال در کودک
همانطور که در بالا گفته شد کسب استقلال در کودک اهمیت زیادی دارد و والدین باید تلاش خود را در جهت تقویت این مهارت در کودکان بکنند. چطور باید این مهارت را در کودک رشد داد؟ از راهکارههای زیر کمک بگیرید:
برای چه کارهایی به کودک استقلال بدهم؟
گاهی متوجه می‌شوید که در حال بحث کردن با فرزندتان بر سر انتخاب یک موضوع هستید و نمی‌دانید در این مورد باید به حرف او گوش بدهید یا نظر خودتان را اعمال کنید؟ در چنین مواردی از خود بپرسید: “آیا این موضوع یک سال بعد اهمیت خواهد داشت؟” در صورتی که این موضوع خدشه‌ای به سلامت، بهزیستی و ایمنی فرزندتان در کوتاه مدت و بلندمدت وارد نمی‌کند، به احتمال زیاد موضوعی است که می‌توانید در آن به فرزندتان استقلال بدهید. برای کودکان خردسال از تصمیم گیری‌های کوچک شروع کنید، مانند اینکه کدام کتاب را در زمان خواب بخوانید یا کدام فیلم را تماشا کنید.
به او گزینه بدهید
کودکان نمی‌توانند تمام جنبه‌های یک موضوع را در نظر بگیرند و همین مسئله باعث می‌شود که انتخاب‌های آنها اغلب از سوی والدین رد شود. برای آنکه تعداد موارد رد گزینه پیشنهادی فرزندتان را به حداقل برسانید و همیشه به نتیجه‌ای برسید که برای هر دو طرف مطلوب است، به او گزینه بدهید. گزینه‌های پیشنهادی یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای تقویت کسب استقلال در کودک و کمک به توسعه مهارت‌های تفکر انتقادی است.
به عنوان مثال، بسیاری از کودکان دوست دارند هر روز لباسی را که می‌پوشند انتخاب کنند، اما همچنان برای انتخاب مناسب به کمی راهنمایی نیاز دارند. به فرزندتان اجازه دهید لباسش را انتخاب کند، اما حدو مرزهایی را تعیین کنید، به عنوان مثال، “بیرون سرد است، بنابراین باید شلوار یا ساق بپوشی، کدام را دوست داری؟”
در ساختار ایجاد شده منعطف باشید
ایجاد انعطاف در ساختار پیش‌بینی‌پذیر به کودکان کمک می‌کند که احساس امنیت کنند. یک برنامه زمانی داشته باشید تا فرزندتان بداند چه انتظاری از او می‌رود. در عین حال، در صورت لزوم آماده تغییر باشید. به عنوان مثال، این قانون خانواده شماست که شام را همگی در کنار هم و بدون تلویزیون یا تلفن همراه صرف می‌کنید. اما جایی برای انعطاف‌پذیری نیز وجود دارد. اشکالی ندارد که شام را 15 دقیقه دیرتر مصرف کنید تا فرزندتان بتواند برنامه تلویزیونی مورد علاقه‌اش را کامل تماشا کند. این تغییرات کوچک باعث ایجاد روحیه حسن نیت و همکاری در خانواده می‌شود.
از رشد او حمایت کنید
رشد فرزندتان را زیر نظر بگیرید و در هر مرحله بر روی مهارت‌هایی که کسب کرده است، کار کنید تا در آنها حرفه‌ای‌تر شود و یک مهارت جدید و کمی دشوارتر را بیاموزد. شاید کودک پیش دبستانی شما می‌تواند یک پیراهن یا شلوار بپوشد، اما هنوز پوشیدن کفش و جوراب را یاد نگرفته باشد. فرزندتان را تشویق کنید تا این مهارت‌ها را بیاموزد و چند روز با هم تمرین کنید تا به کسب استقلال در کودک کمک کنید.
ریسکپذیری را در او تقویت کنید
یکی از وظایف والدین تامین امنیت فرزندان است. بین خطر و ریسک تفاوت وجود دارد. خطر چیزی غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل کنترل است که می‌تواند به فرزند شما آسیب برساند، مانند ترافیک یا مواد سمی. ریسک سالم چیزی است که ممکن است شما را کمی عصبانی کند، اما از رشد و تکامل کودک حمایت می‌کند. پس از صحبت با فرزندتان در مورد قوانین ایمنی و خطرات احتمالی، می‌توانید او را در کمی ریسکپذیری آزاد بگذارید شامل تمرین اسکیت‌سواری یا بالا رفتن از درختان. در یک ریسک پذیری سالم، شما سهم خود را برای اطمینان از ایمنی فرزندتان انجام داده‌اید، اطراف او را ایمن کرده‌اید و کودک با احتیاط تلاش می‌کند تا در این ریسک موفق شود.
از اشتباه فرزندتان استقبال کنید
یکی از اشتباهات والدین در مسیر استقلال دهی به کودک، دادن پیام‌های اشتباه است. والدی را تصور کنید که به کودک اجازه انجام مستقل برخی کارها را می‌دهد، اما وقتی کودک اشتباه می‌کند، او را تحقیر می‌کند و می‌گوید تو هیچ کاری بلد نیستی. به یاد داشته باشید که فرزندتان در حال تمرین است و خطا و اشتباه برای او کاملا عادی است. اگر به دنبال کسب استقلال در کودک هستید، باید به او اجازه دهید اشتباه کند، زیرا از آن لحظات آزمون و خطا، بیشترین چیز را می‌آموزد.
محیط را برای موفقیت آماده کنید
هر چه تعداد موفقیت‌های کسب شده بیشتر باشد، اعتماد به نفس کودک برای مستقل‌تر شدن افزایش می‌یابد. محیط را به نحوی تنظیم کنید که کودک بتواند کارهایش را خودش انجام دهد. بشقاب و کاسه‌اش را در کابینت پایین و در دسترس قرار دهید. اسباب بازی‌ها را در سطل‌های مشخص شده در ردیف‌های در دسترس قرار دهید. خوراکی‌های مجاز و بطری آب را در طبقات پایین یخچال قرار دهید و هر بار اجازه دهید برای آب و میوه خوردن خودش اقدام کند.
به او مسئولیت بدهید
مسئولیت داشتن به کسب استقلال در کودک کمک می‌کند. به او اجازه دهید از خواهر/برادر کوچک‌ترش مراقبت کند. اگر هنوز این توانایی را ندارد، از او کارهای ساده مثل آوردن پوشک تمیز یا بطری شیر را بخواهید. یک دستمال تمیز به او بدهید تا میز را برایتان تمیز کند. اعتماد کردن به کودکان برای انجام امور بزرگترها به آنها احساس قدرت و اعتماد به نفس می‌دهد. مقاله ی روابط خواهر و برادر را بخوانید.
به او زمانی برای تنهایی بدهید
هر چه کودک بزرگتر می‌شود، باید بتواند زمانی را دور از خانواده و مادر به تنهایی با همسالانش سر کند. اگر فرزندتان به جشن تولد یا بازی با یکی از همسالانش دعوت شده است (با کسب اطمینان از خانواده مورد نظر)، اجازه دهید ساعتی را به تنهایی و دور از شما در تعاملات اجتماعی به سر کند. اگر فرزندتان آماده است، بخشی از روز مراقبت از او را به خانه بازی‌های سطح شهر محول کنید. در این گونه محیط‌ها کودک می‌تواند با نظارت نامحسوس بزرگتر در کنار همسالانش بازی کند و برای انتخاب نوع سرگرمی تصمیم‌گیری کند.
اگر فرزندتان ساعات زیادی از روز را پای کامپیوتر و موبایل می گذراند، مقاله ی اعتیاد به بازی های کامپیوتری از شادآموز را بخوانید.
با ثبت نام فرزندتان در یک پیش دبستانی نیز به او فرصت تعامل با همسالانش را می‌دهید. ما در پیش دبستانی شادآموز با استفاده از بازی، خلاقیت و آموزش مهارت محور به کسب استقلال در کودک کمک می‌کنیم. با ما تماس بگیرید و از صفحه ما در اینستاگرام به دیدن کنید.
شاد آموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع:
اینکه بگیم کمک کنه تو کار خونه کارهایی که ازش بر میاد رو بهش بدیم انجام بده درسته؟
سلام همراه گرامی
مشارکت کودک در کارهای منزل برای رشد کودک از جهات گوناگون مفید است. اما باید در حد توان کودک از او انتظار داشت.