دلایل پسرفت در دستشویی رفتن کودک!

مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه

گاهی پیش می آید کودکانمان مدتی پس از آن که آموزش های مربوط به توالت رفتن را می آموزند پسرفت می کنند، در مکانی نامناسب خود را تخلیه می کنند و یا گاهی قادر به کنترل ادرار و مدفوع خود نیستند.

آموزش کنترل ادرار و مدفوع کودکان خیلی اهمیت دارد اما اگر خانواده ها تلاش کنند که زودتر از زمان مناسب به از پوشک گرفتن و کنترل ادرار و مدفوع کودکان خود اقدام کنند، ممکن است باعث ایجاد اضطراب در کودکان شوند.

لازم است بدانیم که از واژه ی بی اختیاری ادرار زمانی استفاده می شود که کودک حداقل ۵ سال داشته باشد همینطور برای بی اختیاری مدفوع، کودک باید بالای ۴ سال باشد.

در این مقاله به برخی سوالات شما در رابطه با آموزش دستشویی رفتن، پسرفت در توالت رفتن و بی اختیاری ادرار و مدفوع در کودکان می پردازیم، با ما همراه باشید.

پسرفت در توالت رفتن کودکان به چه معناست؟

گاهی کودکانمان آموزش های توالت رفتن را به خوبی می آموزند اما پس از مدتی پسرفت می کنند و به طور ارادی یا غیرارادی در لباس خود و یا در مکانی نامناسب ادرار یا مدفوع می کنند.

باید بدانیم این مشکل می تواند مشکلی عادی در روند آموزش آداب توالت رفتن باشد و یا اینکه به این دلیل باشد که آموزش های کودک هنوز کامل نشده است و والدین به اشتباه گمان می کنند که کودک پسرفت کرده است در حالی که او هنوز به طور کامل آداب دستشویی رفتن را نیاموخته است.

هم چنین باید به این‌ نکته هم توجه کنیم که گاهی مواردی مثل شرایط استرس زا در محیط خانواده، اضطراب هایی که محیط پیرامون کودک به او وارد می کنند و یا حتی تولد فرزند دیگر در خانواده می تواند باعث پسرفت کودک در آموزش دستشویی رفتن شود.

توانایی کنترل ادرار و مدفوع در کودکان طبیعی چه زمانی است ؟!

توانایی ِکنترل عملکرد مثانه و روده در کودکان نوپا معمولا چند ماه طول می کشد.
شیرخواران تقریباً هر ساعت مقدار اندکی ادرار دفع می کنند به مرور که شیرخوار به دوره نوپایی می‌رسد ظرفیت مثانه اش افزایش می یابد و بین یک تا سه سالگی کودک به مرور می تواند روی عضلات مثانه کنترل ارادی داشته باشد. توانایی کنترل عضلات روده در کودک نوپا حتی قبل از کنترل مثانه روی می دهد.

مراحل رشد ِطبیعیِ کنترل و کارکرده رود و مثانه به این ترتیب است:

1.  توانایی کنترل شبانه مدفوع
2.  توانایی کنترل روزانه مدفوع
3.  توانایی کنترل روزانه مثانه و توانایی کنترل شبانه مثانه

کنترل روده و مثانه به تدریج و در طول زمان پدید می آید. آموزش آداب دستشویی رفتن نیز تحت تاثیرعوامل زیادی مثل: توانایی های هوشی کودک و عوامل فرهنگی و روابط بین کودک و والدین قرار دارد.

هم چنین کودکانی که رشد طبیعی شان عقب افتاده است ممکن است در کنترل مثانه و روده تاخیر نشان دهند.
زمانی که کودکان دائما دچار بی اختیاری ادرار یا مدفوع می شوند، احتمال دارد این موضوع برای کودک و خانواده مشکل ساز شود و گاهی از طرف والدین به صورت یک بدرفتاری عمدی سوء تعبیر می شود.

اختلالات دفع چه هستند؟!

اختلال های دفع شامل اختلال در دفع ادرار یا مدفوع هستند که معمولاً در دوره کودکی و نوجوانی رخ می دهند‌. معمولاً این اختلال ها جداگانه رخ می دهند اما گاهی به صورت همزمان نیز مشاهده می شود.

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار به زمانی گفته می شود که کودک بعد از پنج سالگی قادر به کنترل مثانه خود نباشد و در طول شب به ادرار کردن در رختخواب که به آن شب ادراری می گویند و یا در طول روز به ادرار کردن در لباس خود که به آن روز ادراری می گویند می پردازد. این رفتار معمولا به صورت غیر ارادی رخ می‌دهد و بارها تکرار می شود.

بی اختیاری ادرار ممکن است اولیه یا ثانویه باشد.

اولیه به این معناست که کودک ازهمان ابتدا توانایی کنترل ادرار و دستشویی رفتن را یاد نگرفته است. اما بی اختیاری ادرار ثانویه یعنی کودک برای مدت حداقل یک سال کنترل ادرار را فرا گرفته اما پس از مدتی پسرفت می کند و دچار این مشکل می شود. که در این صورت معمولا عواملی مثل استرس و تنش های خانواده و رویدادهای ناگوار وجود دارند و کودک باید مورد بررسی روانی قرار بگیرد.

بی اختیاری ادرار اولیه معمولا ناشی از تاخیر رشد طبیعی کودک است. اما بی اختیاری ادرار شبانه به طور کلی نشانه ی اختلال روانی نیست اما می تواند پیامدهایی رو برای کودک داشته باشد و موجب احساس حقارت و انزوای اجتماعی در کودک شود همچنین عوامل ژنتیکی نیز ممکن است در بی اختیاری ادرار کودک دخیل باشند مثلا احتمال دارد والدین کودک نیز خودشان در دوران کودکی به چنین مشکلی مبتلا بوده اند‌.

عوامل روانی مثل دعوا و مشاجره بین والدین، جدایی و طلاق والدین، تولد فرزند دیگر در خانواده و عوامل استرس زای دیگر در دوران کودکی نیز، می‌تواند منجر به ترس و وحشت شدید در کودک بشود و می توانند در ایجاد این اختلال دخیل باشند.

بی اختیاری مدفوع

بی اختیاری مدفوع زمانی به کار برده می شود که کودک قادر به کنترل مدفوع خود در سنی که بیشتر کودکان قادر به کنترل آن هستند، نمی باشد و یا اینکه او این رفتار را هنوز کامل یاد نگرفته است.

واژه‌ی بی اختیاری مدفوع را برای کودک بالای ۴ سال به کار می برند که حداقل یک بار در ماه این رفتار در او دیده شود.
باید توجه کنیم که گاهی نیز بی اختیاری مدفوع مربوط به احساس خشم و غضبی است که کودک نسبت به والدین از خود نشان می دهد. مقاله ی بی اختیاری مدفوع را بخوانید.

درمان بی اختیاری ادرار کودکان

میزان نسبتاً بالایی از بی اختیاری ادرار در کودکان به طور خود به خودی و به مرور زمان در آن ها فروکش می کند.
اما پیامدهایی نیز ممکن است داشته باشد بنابراین گاهی مداخلات درمانی لازم هستند.

• قدم اول در برنامه درمانی می تواند مرور آموزش های آداب دستشویی رفتن توسط درمانگر باشد که کودک و والدین را در جهت آموزش صحیح آداب دستشویی رفتن راهنمایی و کمک می کنند.
• سایر روش های مناسب عبارت اند از از محدود کردن مایعات قبل از خواب و بیدار کردن شبانه کودک برای آموزش دفع ادرار.
  هم چنین هشدار درمانی نیز روشی مناسب است این روش که پس از خیس شدن لباس زیر فعال می‌شود پایه درمان بی اختیاری ادرار است.
• هشدار درمانی به این صورت کار می‌کند که هنگامی که دفع ادرار در هنگام شب شروع می‌شود کودک را بیدار می‌کند.
  این دستگاه هشدار وسیله‌ای است که با باتری کار می کند و می توان آن را به لباس زیر و یا تشک کودک وصل نمود این وسیله، به محض شروع تخلیه ادرار شروع به کار می‌کند و صدایی بلند تولید می کند که بچه را بیدار می کند. برای پاسخ مطلوب در این روش، کودک باید دست‌کم شش تا هفت ساله باشد‌.
• همچنین مداخلات دارویی نیز در صورت تشخیص متخصص برای برخی از کودکان انجام می‌شوند.

در چه صورتی می توانیم بگوییم که کودک دچار اختلال بی اختیاری ادرار و مدفوع است؟!

زمانی که محیط خانواده آرام و مناسب باشد و کودک روند رشد طبیعی و به هنجاری داشته باشد و هم چنین مهارت های دستشویی رفتن را به طور کامل آموخته باشد و ۵ سال تمام داشته باشد ولی همچنان در کنترل ادرار مشکل داشته باشد، می توانیم بگوییم کودک دچار مشکل بی اختیاری است و برای بررسی تخصصی مراجعه کنیم

اما بهتر است بدانیم که رفتار بی اختیاری ادرار و مدفوع را حداقل هفته ای دو سه بار باید در کودک ببینیم.
همچنین کودک باید برای معاینات پزشکی مراجعه کند تا مطمئن شویم که مشکل جسمانی خاصی مثل مشکل کلیوی، یبوست و یا مشکلات دیگری نداشته باشد.

برای پیشگیری از پسرفت کودکانمان در آموزش دستشویی چه کاری می‌توانیم انجام دهیم ؟

همانطور که پیش تر ذکر کردیم، آموزش در کنترل ادرار و مدفوع خیلی اثر دارد اما اگر خانواده بخواهد خیلی زودتر از سن مورد نظر آموزش و کنترل ادرار و مدفوع به بچه یاد بدهد ممکن است کودک دچار اضطراب شود اضطراب یکی از علت‌های بی اختیاری ادرار است‌‌.

قابل ذکر است که والدین مبتلا به وسواس می‌توانند نقش زیادی در بی اختیاری ادرار و مدفوع کودکانشان داشته باشند، به خصوص ادرار. و در خانواده هایی که آسان گیر تر هستند معمولا فرزندانشان راحت تر و زودتر به کنترل ادرار دست می یابند.

باید توجه کنیم که در برخورد با مشکل بی اختیاری در کودکان و پسرفت آن ها، تمسخر کردن به هیچ عنوان نباید انجام شود زیرا که ممکن است سبب ایجاد اضطراب در کودکان بشود.

ما در مهد کودک شادآموز، با ایجاد فضایی امن و شاد، برخورداری از متخصصینی توانا، استفاده از جدیدترین متد آموزشی و بازی هایی هدفمند به کودکان عزیزمان جهت یادگیری مهارت های لازم زندگی و توانایی کنترل شرایط اضطراب آور در جامعه کمک می کنیم، تا آینده ای درخشان تر در انتظار آن ها باشد.

هم چنین والدین گرامی نیز می توانند از طریق مشاوره با متخصصین ما به رشد بهتر فرزند خود کمک کنند.

شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منبع:

کتاب روان شناسی مرضی کودک و نوجوان براساس DSM_5 انتشارات ارجمند