همه چیز درباره دلبستگی نوزاد

مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه

دلبستگی در نوزادان تا یک سالگی

هیجانات همواره و همیشه با افراد و موجودات دیگر همراه بوده، اما در انسانها اشکال گوناگون و همچنین پیچیدگی های بیشتری دارد. هیجان به حالت هایی گفته میشه که در هر کدومشون احساسات و عواطف مختلفی نهفته باشه. مثل ترس، خشم، عصبانیت و محبت و…. به عبارت دیگر هر احساسی در وجود ما خودش رو با حالتی نشون میده. بعضی از احساسات و هیجانات هم درونی هستن. مثل خودآگاهی، اعتماد به نفس، دلبستگی و وابستگی به افراد دیگر. گاهی ممکنه این هیجانات در افراد زیاد و افراطی باشه و یا گاهی کم.

دلبستگی در نوزادان

اما چیزی که مهمه این هست که ما بتونیم از اونها باخبر باشیم و اونها رو در سطحی متعادل و مناسب نگه داریم. چرا که کمبود هیجانات یا بیش از حد زیاد بدون اونها میتونه به ما و اطرافیان آسیب بزنه. کودکان هم از بدو تولد دچار هیجانات و احساسات مختلفی هستن و به دلیل اینکه کودکان نمیتونن احساسات درونیشون رو خیلی خوب بیان کنن یا اونها رو بشناسن و در جهت متعادل بودنش گام بردارن، والدین باید حواسشون به اون هیجانات باشه و به کودکشون در جهت رشد هیجانی کمک کنن. برای درک بهتر بیان احساسات در کودکان، مقاله ی بیان احساسات کودک از شادآموز را بخوانید.

نوع دلبستگی و وابستگی کودک برای اصلاح و درمان آن بسیار اهمیت دارد. الگوهای وابستگی در دوران نوزادی و اوایل زندگی ایجاد می شود و تا سالهای بزرگسالی ادامه پیدا می کند. این الگوها از آن جهت اهمیت دارند که می توانند بر رفتارها و نوع انتخابهای فرد در زندگی و ارتباطات تاثیر بگذارند. آگاهی در این باره میتواند کمک شایانی در پیشگیری و دانستن نحوه مناسب رفتار با نوزاد داشته باشد. در این مقاله درباره ریشه های دلبستگی و انواع آن و تاثیر آسیب زای آن مطالعه خواهید کرد.

معنا و اهمیت دلبستگی نوزاد

دلبستگی احساسی هست که کودک و افراد دیگر رو به هم پیوند میزنه. هیجانی است که باعث میشه کودک تمایل به بودن و ارتباط برقرار کردن با فرد دیگر داشته باشه. هم چنین تمایل به لمس کردن، لبخند زدن، گوش کردن یا صحبت کردن هم به این هیجان مربوط میشه. کودکان در صورتی که به کسی دلبستگی نداشته باشن یا تمایل به برقراری ارتباط با کسی رو نداشته باشن، نمیتونن با او حرف بزنن یا در آغوش اون فرد برن.

کودکانی که دلبستگی درست و مثبتی رو با والدین خودشون دارن، در مواقع ترس به سمت اونها میرن و آرامش رو در آغوش اونها پیدا میکنن. در صورت ناراحتی، بودن در کنار والدین میتونه اونها رو تسکین بده حالشون رو بهتر کنه. هم چنین بچه هایی که دلبستگی به والدینشون دارن در کنار اونها احساس امنیت میکنن و دلشون میخواد تا اوقات فراغتشون رو با حضور خانواده بگذرونن.

در کودکانی که سن پایین تری دارن و نمیتونن با خانواده به انجام اعمالی مثل دویدن یا بازی کردن بپردازن، همین که والدین حضور دارن در کنارشون حس تسکین رو در وجودشون خواهند داشت. دلبستگی کودکان تنها به والدین نیست و کودک ممکنه به افرادی مثل مادر بزرگ و پدر بزرگ یا خواهر و برادرش هم دلبستگی پیدا کنه. این دلبستگی وابسته به نوع رابطه و مقدار حضور اون افراد در کنار کودک هست. در درجه اول دلبستگی به مادر و بعد پدر هست و بعد از این دو، کودک به خواهر و برادر یا افراد دورتری دلبسته میشه.

تاثیر زیاد مراقب کودک بر او

اینکه کودک به چه شیوه دلبستگی داشته باشد و چه مقدار بر زندگی کودک تاثیر بگذارد به شیوه مراقبت/پرستار و رفتار با کودک برمی گردد. این رفتارها میتواند باعث دلبستگی و نداشتن استقلال کودک شود یا برعکس باعث مستقل شدن و عزت نفس کودک شود.

رفتار مستقل مراقب با کودک این آمادگی را در او ایجاد می کند که بیش از حد به دنبال تایید والدین یا دیگران نباشند و بتوانند روی توانایی های خودشان تمرکز کنند. این موضوع به آن معنی نیست که کودک را تنها بگذارید تا خودش از پس خودش و زندگی بربیاید بلکه منظور این هست که نیازهای کودک را به درستی برآورده کنید تا بیش از حد به شما یا مراقبش وابسته نشود و خودش هم بتواند به تنهایی از پس خودش بربیاید.

کودک به مرور زمان بالغ می شود باید این بلوغ را در تصمیم گیریها، روابط اجتماعی و محافظت از خودش نشان دهد. اولین نکته برای ایجاد دلبستگی سالم حضور و در دسترس بودن مادر است. جدایی از مادر حتی به مدت کم باعث ایجاد دلبستگی منفی در کودک می شود. بر اساس نظریه دلبستگی جان بالبی مقدار در دسترس بودن والدین و مخصوصا مادر به ارزیابی این مقدار توسط کودک بستگی دارد. در دسترس بودن مادر به این معنی نیست که مادر همیشه و در همه حال کودک را در آغوش بگیرد یا دائما با او بازی کند. به این معنی است که کودک در هر لحظه ای که به مادر نیاز داشت مادرش را در کنار خودش ببیند. کودک نباید حس کند که مادرش او را ترک کرده یا از او جدا شده است.

دلبستگی در شیرخواری

دلبستگی در دوران شیرخواری

در سنینی که کودک شما شیرخوار هست یعنی حدود نوزادی تا یک سالگی، کودک به کسی دلبستگی پیدا میکنه که نیازهای او رو برطرف میکنه. کودک در این سن فعالیت های محدودی انجام میده و هنوز به اجتماع وارد نشده است در نتیجه تنها دلیلی که نوزاد رو به دیگران محتاج میکنه، تغذیه و بهداشت و محبت و امنیت از طرف دیگران هست. نوزاد شما به هر کسی که بتونه نیازش رو بر طرف کنه، دلبسته میشه. اگر به هر دلیلی والدین در کنار کودک حضور نداشته باشن مثل جدایی والدین، عدم حضور به علت شاغل بودن و…، کودک به مراقب یا هر کسی که در مواقع نیاز به او کمک میکنه دلبسته میشه.

رفتار دلبستگی کودک در رفتارش با مادر یا مراقبش به حد زیادی مشهود است. در این سنین کودک یکی از اضطراب های زندگیش را تجربه می کند. اضطراب جدایی اضطرابی است که ناشی از ترس و نگرانی کودک نسبت به جدایی از والدین و مخصوصا مادر و یا مراقبش است.

در این حالت، هنگام جدایی از والدین یا مادرش اعتراض می کند و با چسبیدن به مادر یا جلوگیری از عبور او با گریه و داد و فریاد تلاش برای ایجاد مانع در جدایی از والدینش می کند. این اضطراب از اضطرابها و واکنشهای طبیعی کودک هست که جای نگرانی زیادی ندارد. این حالت پس از شش ماهگی در تمام کودکان دیده می شود و در پانزده ماهگی به اوج می رسد. در این دوران کودک به والدین خودش به چشم یک پناهگاه امن نگاه می کند. کودک تمایل دارد که در محیط به جست و جو و کشف بپردازد اما زمانیکه احساس ناامنی و یا نگرانی و ترس می کند نیاز به یک پناهگاه و یک محافظ دارد. بنابراین به والدینش پناه می آورد.

دلبستگی در آینده کودک هم تأثیر داره؟

قطعا بله. هر اتفاقی که جهت فکری و عادت های کودک رو تغییر بده میتونه در آینده او تأثیر بگذاره. حتی اگر فرد در آینده خواستار تغییر آن رفتار باشه، به دلیل ریشه داشتن در کودکی این کار بسیار سخت خواهد بود. حس دلبستگی به احساس امنیت در فرد مربوط میشه و باعث میشه تا در آینده کنار بعضی افراد حس امنیت رو تجربه نکنه یا در روابطی که خواهد داشت نیاز به توجه بیشتر و محبت بیشتر از جانب طرف مقابل داشته باشه.

هم چنین امکان تشکیل روابط آسیب زا هم بیشتر خواهد بود. اما کودکی که دلبستگی رو به طور مثبت تجربه کنه، در آینده کمرویی کمتری خواهد داشت و هم چنین اعتماد به نفس بیشتری در روابط از خودش نشون خواهد داد. هم چنین این کودکان با افراد دیگر بهتر میتونن کنار بیان و از بودن با دیگران نمیترسن. نکته بسیار مهم این است که کودک از فردی که به او دلبستگی داره و همواره در کنارش هست تقلید میکنه و اجتماعی بودن و نوع برخورد و شخصیت خودش رو بر اساس فرد مراقب شکل میده. در نتیجه اینکه مراقب سالم و مناسبی برای کودک در نظر گرفته بشه بسیار مهم است.

دلبستگی های ویژه ی نوزاد

دلبستگی های ویژه ی نوزاد کدامند؟

معمولا تا 6 الی 7 ماهگی دلبستگی خاصی به افراد دیده نمیشه. به این معنی که کودک از جدایی، مثلا ترک اتاق توسط مادر ناراحتی چندانی از خودش نشون نمیده. و اگر نوزادی در اتاق تنها بماند و مادر حضور نداشته باشد و گریه کند، گریه او به دلیل عدم حضور مادر نیست و هر فرد دیگری میتونه کودک رو آرام کنه. این گریه به دلیل نیاز به توجه و امنیت از سوی فردی دیگر است و به دلبستگی مربوط نمیشه. این وضعیت ممکنه تا 8 ماهگی کودک هم ادامه داشته باشه اما در سن 10 ماهگی این رفتار به پایان میرسه.

در 10 ماهگی کودک به مادر و پدرش دلبسته میشه و اگر همان اتفاق که گفته شد در یک اتاق بیفتد، این بار کودک تنها مادرش رو میخواد و با حضور مادر آرام میشه. مقاله ی دلبستگی عاطفی کودک به مادر از شادآموز به بررسی این موضوع می پردازد. به طور کلی ناراحت های ناشی از جدایی در 6 ماهگی تا 3 سالگی به اوج خودش میرسه. ابتدا برای جلب توجه فرد دیگر و به منظور رفع نیازها کودک در خواست به حضور فرد دیگری در کنارش داره اما به تدریج دلبستگی به مادر و پدر یا مراقب نزدیک به کودک زیاد میشه و جدایی کودک از این افراد او رو به گریه و ناراحتی و گاها اضطراب وا میداره.

شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منبع: رایس،ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان