رشد جسمانی و فیزیولوژیک 1

تغذیه نوزاد تا یکسالگی چگونه باید باشد؟

تغذیه نوزاد تا یکسالگی چگونه باید باشد؟

مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه

تغذیه در کودکان از نوزادی تا 1 سالگی

کودکان وقتی به دنیا میان، توانایی جویدن و هضم مواد غذایی رو ندارن و تنها تغذای آنها شیر است. همه والدین دوست دارند تا کودکشون تغذیه خوبی داشته باشه و سعیشون بر این هست که شرایط رو به خوبی برای تغذیه سالم و مناسب نوزاد فراهم کنند. تغذیه نوزاد تأثیر بسیار زیادی بر سرعت و کیفیت تمام جنبه های رشدی کودک داره و باعث میشه که کودک به طور سالم با محیط ارتباط برقرار کنه و بتونه به خوبی فکر کنه.

زمان استفاده از شیر به عنوان غذای اصلی برای کودکان متفاوته اما تا 6 ماهگی که غذای کمکی به کودک داده میشه، بدن کودک به جز شیر ماده دیگری رو نمیتونه هضم کنه و برای جذب و دفع مواد دیگه آماده نیست. تغذیه بعضی از نوزادان از شیر مادر تامین می شود و بعضی دیگر از شیر خشک استفاده میکنند. گاهی هم تغذیه کودک از هر دو تشکیل میشه و کودک بخشی از شیر مورد نیازش رو بنا به دلایلی مثل کم بودن شیر مادر یا عدم حضور مادر در برخی از ساعات، از شیر خشک تأمین میکنه.

شیر مادر سالم تر است یا شیر خشک؟

کودکانی که از شیر مادر تغذیه میکنند سالم ترند یا کودکانی که شیر خشک مصرف میکنند؟

تا سال 1970 تغذیه نوزاد فقط شیر مادر بود که مقبولیت داشت و فقط از شیر مادر برای تغذیه نوزادان استفاده میشد. به این دلیل که شیر خشک ها رو با آب آلوده رقیق میکردند و باعث بیماری نوزادان میشد. از این سال به بعد با توجه به گسترش بهداشت و توسعه صنعت جهان شیر خشک ها هم تولید مناسبی دارند و هم با آب سالم رقیق میشوند. هم چنین برای نوزادانی که از بعضی بیماری ها رنج میبرند و نمیتوانند شیرخشک معمولی مصرف کنند هم شیر خشک متناسب با بدنشون ساخته شده.

اما با این همه امروزه به دلیل اطلاع رسانی ها از مزایای شیر مادر و آگاه کردن مادران از تأثیرات مثبت شیر مادر، آمار استفاده از شیر مادر برای تغذیه نوزادان بالا رفته است. شیر مادر مزایا و معایبی دارد که در ادامه با اونها آشنا میشیم.  اما با همه اینها شیر مادر برای استفاده کودک در اولویت قرار دارد.

برای دریافت اطلاعات بیشتر مقاله ی تغذیه با شیشه شیر خوب است یا نه؟ را بخوانید.

تغذیه نوزاد با شیر مادر:

مزایای تغذیه کودک با شیر مادر

مزایای تغذیه کودک با شیر مادر

تغذیه با شیر مادر چند مزیت مشخص دارد:

  • اولین مزیت آن این هست که شیر مادر بهترین غذای موجود برای شیرخواران هست و از لحاظ غذایی بر شیر خشک و شیر گاو برتری دارد.
  • نسبت چربی، کالری، پروتئین ها، ویتامین ها و مواد معدنی در شیرمادر متناسب است و کودک میتونه به راحتی اون رو هضم کنه. کودکانی که از شیر مادر تغذیه کردن کمتر به اختلالات هاضمه و عفونت های گوارشی و اسهال مبتلا میشوند.
  • وزن نوزادانی که باشیر مادر تغذیه می شوند، زودتر از کودکانی که با شیر خشک تغذیه میشوند افزایش پیدا میکند. و هم چنین استعداد چاقی اونها در مراحل بعدی کمتر است.
  • شیر مادر کمک میکنه تا بعضی پادتن ها و مصونیت ها در برابر بیماری در بدن کودک ایجاد بشه. مادری که به کودک خود شیر میدهد نیاز به کلسیم بیشتری دارد و برای این کار میتونه از لبنیات مختلف مثل شیر و پنیر و ماست و خامه استفاده کند. ولی اگر مادری نمیتونه از فراورده های شیر استفاده کند میتواند از دانه گیاهانی که برگ سبز دارند استفاده کند.
  • تغذیه نوزاد با شیر مادر هزینه کمتری دارد و نیازی به استفاده از شیشه شیر و ضدعفونی کردن ندارند و شیر به طور نرمال با محیط بدن هم دما هست.
  • مادرانی که از شیر خود به کودکشون میدهند احساس رضایت بیشتری از خودشون دارند و کودکان هم با مادرشون احساس دلبستگی و محبت بیشتری رو تجربه میکنند. البته کودک در حین شیر خوردن باید با چهره ای شاد و محبت بی دریغ مادر مواجه شود تا بتونه حس امنیت و دوست داشتنی بودن رو کسب کند.

شیردهی به عنوان غذای اصلی برای شش ماه اول زندگی کودک اهمیت زیادی دارد. مهم ترین آن محافظت در برابر عفونت های گوارشی است که نه تنها در کشورهای در حال توسعه بلکه در کشورهای توسعه یافته نیز مشاهده می شود. شروع به موقع تغذیه و تقریبا بلافاصله بعد از تولد نوزاد را در برابر عفونت های اکتسابی ایمن کرده و میزان مرگ و میر را کاهش می دهد. خطر بیماریهایی که منجر به مرگ و میر میشود یا اسهال در کودکانی که به طور مرتب و مناسب از شیر مادر استفاده نکرده اند بسیار بیشتر است.

مقالات مرتبط:

بایدها و نبایدهای حمام نوزاد 

تغذیه کودک تب دار

معایب استفاده از شیر مادر

شیر دادن به کودک برای مادری که در بیرون از خانه اشتغال به کار دارد کار پر دردسری محسوب میشه و باعث محدود شدن مادر از نظر فیزیکی خواهد شد. به طور مثال ممکن است در زمان خرید یا مهمانی کودک شما به شیر احتیاج داشته باشه یا در زمانی که مادر مشغول به کار در بیرون از منزل هست هم باید نیاز به تغذیه کودک برآورده شود.

برای حل کردن این مشکلات میشه که مادر شیرش رو به وسیله شیر دوش، بدوشه و در شیشه شیر قرار بده تا کودک در هر زمانی که نیاز به تغذیه داشت بتونه از اون شیر استفاده کنه. متخصصان می گویند که از 6 هفتگی باید کودک با شیشه شیر آشنا شود. (این در صورتی هست که مادر شخصا به کودک شیر بده در غیر این صورت از همان بدو تولد کودک رو با شیشه شیر آشنا میکنند.)

از کجا بدانیم کودک سیر شده یا نه

از کجا بدانیم کودک به اندازه کافی شیر میخوره یا نه؟!

  • اگر در پستان شیر وجود داشته باشد باعث سفت شدن پستان و پس دادن مقداری شیر از پستان میگردد. بعد از اینکه نوزاد شیر خورد باید در پستانها احساس نرمی بیشتری وجود داشته باشد.
  • نوزاد پس از سیری احساس آرامش و رضایت می‌کند؛
  • نوزادان پس از تولد حدود 7 درصد از وزنشان را از دست میدهند. اما به مرور و از دو هفتگی به بعد باید وزنشان اضافه شود. نوزادان در چهار ماهگی باید هفته ای حداقل صد و هفتادگرم و حداکثر دویست و بیست و پنج گرم افزایش وزن داشته باشند. تا هفت ماهگی این مقدار به هفته ای صدو پانزده گرم تا صدو هفتاد گرم میرسد. مناسب بودن تغذیه کودک را میتوانید از وزن او که هماهنگ با نمودار رشدی هست یا نه تشخیص دهید.
  • شیر مادر در ابتدا حجم کمی دارد و غلیط است اما با هرچه بیشتر مکیدن کودک این حجم بیشتر میشود. نوزاد در این دوره تقریبا روزی دو عدد پوشک کثیف میکند. (این مقدار برای کودکانی هست که مراقبان وسواسی نداشته باشند و دچار بیماریهای گوارشی یا اسهال هم نباشند.) برای کودک طبیعی که تغذیه طبیعی دارد این مقدار به حدودا روزی شش پوشک میرسد.
  • در اولین ماه زندگی کودک در روز سه بار مدفوع میکند و رنگ آن در ۵ تا ۷ روز اول باید روشن تا زرد خردلی باشد. با پایان یک ماهگی دفعات مدفوع کودک کمتر شده و گاهی اصلا در روز مدفوع نمیکند. زمانی که تغذیه کمکی نوزاد از طریق مواد غذایی جامد شروع شود، دوباره مدفوع کودک بیشتر میشود و به روزی یکبار در روز میرسد.

علائمی که نشون میده کودک به اندازه کافی شیر نخورده و یا سیر نشده:

  • وزن نوزادتان در حال کم شدن باشد. اگر وزن نوزادتان پس از روز پنجم تولد زیاد نشد یا در دوره‌هایی پس از آن وزن نوزاد کم شد، با دکتر مشورت کنید؛
  • پس از روز پنجم تولد، نوزاد کمتر از ۶ پوشک در روز کثیف کند؛
  • بعد از روز پنجم بعد از تولد مدفوع نوزاد هم کم و هم تیره شود.
  • تیره بودن ادرار نوزاد یک نشانه غیر طبیعی است. اگر نوزادی مایعات به اندازه مناسب دریافت کند باید رنگ ادراش شفاف باشد و تیرگی نداشته باشد.(البته که به نوزاد نباید آب و مایعات دیگر بدهیم مقاله ی آب دادن به نوزاد را بخوانید.) رنگ ادرار باید زرد کمرنگ باشد. در غیر این صورت رنگ ادرار نشانه کمبود مایعات در بدن نوزاد است.
  • نوزاد اغلب در حال نق‌زدن یا بی‌حال باشد. وقتی نوزاد برای تغذیه به پستان نزدیک شود به خواب برود و با دور کردن‌اش از سینه شروع به ناراحتی کند.
  • اینکه دهان نوزاد خشک باشد.
  • بعد از اینکه نوزاد شیر خورد احساس نرمی و سبکی در پستان نکنید.
  • صدای شیر خوردن توسط نوزاد را نشنوید. (البته بعضی از نوزادان بسیار آرام و کم‌صدا شیر می‌خورند، بنابراین اگر علائم دیگری برای شما یا مراقب او مشهود نبود اینکه بی صدا شیر بخورد مشکلی را ثابت نمیکند.)

با توجه به حساس بودن نوزادان نارس و اینکه برای مراقبت از آنها باید توجه بیشتری داشت، مقاله ی مراقبت از نوزاد نارس را بخوانید.

تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک بهتر است؟

تغذیه نوزاد با شیرمادر یا شیرخشک؟

این که کودک از شیر مادر تغذیه کند یا خیر به گزینش شخص مادر بستگی داره و مادر باید تصمیم بگیرد که با چه روشی راحت تر است. بعضی از مادرها واقعا دوست دارند به فرزندشون شیر دهند اما اطرافیان اونها رو از این تصمیم منصرف میکنند. یا بر عکس گاهی مادران شرایط شیر دادن به فرزندشون رو ندارن اما به دلیل اصرار اطرافیان مجبورن با استرس و خستگی بسیار زیاد خودشون رو برای شیر دادن به فرزندشون برسانند.

در این موارد حمایت پدر میتونه نقش حساسی در ایجاد حس مثبت یا منفی به مقوله شیر دادن داشته باشه. توقف شیر دادن هم با توجه به تصمیم گیری مادر انجام خواهد گرفت. تغذیه با شیر توسط کودک تا 6 ماهگی مطلوب است. البته مادر هایی تا 2 سالگی به کودکشون شیر میدن که این مورد با توجه به رشد و خواست و تفاوت های فردی کودک تعیین خواهد شد. برای این کار چند هفته یا چند ماه لازم است. بهتره قطع تغذیه با شیر به صورت تدریجی انجام بشه و این کار هم برای مادر و هم برای کودک آسان تر از قطع شیر به صورت ناگهانی است. متخصصین ما در شادآموز مقالاتی در زمینه رشد کودکان منتشر کرده اند که میتواند پاسخی برای سوالات شما مادران باشد.

شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

instagram

منبع: رایس، ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان

نوشته های مرتبط

1 فکر در مورد “ تغذیه نوزاد تا یکسالگی چگونه باید باشد؟

  1. شادی گفت:

    مرسی از مقاله نوزاد برای تغذیه تا یک سالگی

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.