روابط اجتماعی در نوزادان چگونه است؟

مدت زمان مطالعه 9 دقیقه

روابط اجتماعی کودکان تا یک سالگی چگونه است؟

روابط اجتماعی نقش بسیار مهمی در زندگی ما داره. ارتباط برقرار نکردن با دیگران باعث سرخوردگی و اندوه و در نتیجه انزوای همه ما میشه. افراد با توجه به خصوصیات شخصیتیشون، خواسته هاشون، رفتارهاشون و موقعیت اجتماعیشون به برقراری روابط اجتماعی میپردازند. شروع این روابط از بدو تولد و از عضویت پذیرفتن در خانواده شروع میشه. اولین ارتباط اجتماعی هر فرد با افراد خانواده خواهد بود. مقاله ی اجتماعی شدن در خانواده را بخوانید.

در مرحله بعدی کودک با خواهر و برادر و هم سالانش ارتباط برقرار میکند و این ارتباط در قالب دوستی ها و بازی هاست. تمام انسان ها از تولد تا پیری احتیاج به حضور دیگران و برقراری روابط اجتماعی دارند. اونها برای گذراندن دوره مدرسه احتیاج به عضویت در گروه دارند و در نهایت برای مشغول شدن در یک کار باید به گروهی بپیوندند. در مقاله ی ارتباط کودک با همسالان به طور کامل توضیح دادیم.

همه ما از وجود ارتباطات اجتماعی در افراد باخبریم. اما گاهی فکر میکنیم که کودکان نیازی به این روابط ندارند یا نمیتوانند عضو گروهی شوند و ارتباط اجتماعی داشته باشند. افراد با توجه به سنشون در گروه ها عضو میشوند و ایفای نقش میکنند. کودکان شیرخوار هم میتوانند ارتباط برقرار کنند اما به قدر فهم و درک و تواناییشون.

خود هم نشینی کودک چگونه است؟

کودک شیرخوار تا سن یکسالگی به کشف وجود خودش میپردازد و تمام توجهش به خودش و شناخت توانایی ها لذت های موجود در اطرافش هست. کودک در این سن تمام لذت ها رو در خودش میبینه و کارهایی که خودش میکنه باعث خوش حالی و خوشنودی او میشه. به طور مثال کودک شما از اینکه میتونه جغجغه رو به حرکت در بیاره و با این کار باعث به صدا درامدن جغجغه بشه، لذت میبره یا از اینکه میتونه پاهاش رو تکون بده و به بالش کمی فشار وارد کنه غرق لذت میشه.

در این سن کودکان علاقه ای به بازی با دیگران ندارند و دوست دارند خودشون به تنهایی بازی کنند یا به تماشای بازی دیگران بپردازند. البته در هر حالتی دیگران باید در کنار اونها حضور داشته باشند. حتی اگر کودک خودش به تنهایی هم بازی کنه علاقه داره که اسباب بازی هاش یا به حرکت درآوردن اونها رو به دیگران نشون بده. اگر کودکی از این مرحله به درستی خارج نشه و این مرحله رو نگذرونه در آینده به یک فرد منزوی و گوشه گیر تبدیل میشه و نمیتونه به راحتی در گروه های اجتماعی مختلف عضو بشه و در اونها نقشی رو ایفا کنه. بلکه علاقه داره تا جای ممکن از دیگران دور بشه و از عضویت در گروه ها اجتناب میکنه.

ارتباط چشمی نوزاد چگونه است؟

به عنوان پدر یا مادر ممکن است شما نگران شوید که چرا فرزندتان با شما ارتباط چشمی ندارد یا با نگاهش اشیا یا افراد را دنبال نمیکند. در این مواقع به بدترین حالات و اتفاقهای ممکن فکر نکنید و بدانید که هر مشکلی راه حلی دارد. ممکن است عدم ارتباط چشمی کودک شما به این دلایل باشد.

ممکن است کودک دچار مشکلات بینایی مثل دوربینی و انحراف بینایی داشته باشد. در این باره بهتر است کودک را به یک متخصص چشم نشان دهید. اغلب کودکان تا سه ماهگی ارتباط چشمی خاصی ندارند و بسیار محدود است. اما اگر کودک شما به طور کلی هیچ ارتباطی نداشته باشد در نتیجه باید به پزشک مراجعه کنید.

احتمال بعدی این هست که کودک شما بیش از حد تحریک شده باشد:

برای تشخیص این حالت دقت کنید که وقتی در مسیر دید کودک قرار میگیرید، کودک ابتدا به دورتر نگاه میکند یا خیر. اگر کودک در هنگام نگاه کردن به شما به دورتر نگاه کند و بعد شما را نگاه کند یا اصلا نگاه نکند کودکتان دچار بیش تحریکی شده است.
نکته دیگر این هست که اگر در زمانی که شما در مسیر دید کودک قرار گرفتید کودک حالتهای خواب آلودگی را دارد او را به آرامی تکان بدهید یا به او ضربه بزنید (خیلی آرام) تا او را متمرکز کنید.

کودک دارای توجه کوتاه مدت است:

کودکان معمولا در حد چند نانوثانیه به محرک ارائه شده توجه میکنند. معمولا کودکان تمایل زیادی به دیدن اشیا و محرکهای رنگارنگ دارند. اما بازهم از همین محرکها زود خسته میشوند. برای اینکه کودکتان تمرکز بیشتر و بهتری داشته باشد باید محیط سرشار از رنگ و اسباب بازیهای جالب برای آنها فراهم کنید.

ممکن است کودک خسته یا گرسنه باشد یا نیاز به خواب داشته باشد:

در هر کدام از این حالات کودک هیچ تمایلی به دنبال کردن شما یا اسباب بازی با چشم ندارد پس با اصرار بر روی دیدن این وسایل او کلافه تر میشود. قبل از انجام تمرینها یا تشخیص مشکل بینایی او نیازهای کودک را برطرف کنید. بچه ها با توجه به حس و حال همان لحظه تصمیم میگیرند که به چیزی توجه کنند یا نه. اگر کودکی خودش تمایل به انجام کاری نداشته باشد اصرار بر انجام آن کار بی فایده خواهد بود.

ممکن است کودک شما خجالتی باشد:

بعضی از کودکان از نظر اجتماعی قویتر از بقیه هستند. این دسته از کودکان تمایل داند که به چشمهای بقیه نکاه کنند. اما بعضی دیگر از کودکان خجالتی و کمرو هستند و تمایلی به ارتباط چشمی با دیگران ندارند. این کودکان زمان بیشتری نیاز دارند تا بتوانند با دیگران ارتباط چشمی برقرار کنند. معمولا نوزادان در سه ماهگی توانایی ارتباط چشمی پیدا میکنند. بنابراین بهتر است که در این باره صبورباشید. اما اگر کودک شما تا شش ماهگی این توانایی را به دست نیاورد بهتر است با یک متخصص مشورت کنید.

کودک مهارتهای اجتماعی لازم برای اینکار را ندارد:

کودکان از نگاه کردن به محرکهای جدید احساس خوبی پیدا میکنند. این اتفاق باعث هیجان زدگی کودک میشود و لذت میبرند. اگر کودک شما از تماس چشمی دوری میکند ممکن است مهارتهای اجتماعی نداشته باشد. در مقاله ی رشد هیجانی کودک نوپا این موضوع را به خوبی شرح داده ایم.

اصل خوگیری کودک:

مغز انسان به گونه ای است که به محرک های جدید جذب می گردد و به همین ترتیب نوزادان هم جذب محرکهای تازه میشوند. اگر این محرکها را از محیطشان به درستی دریافت کنند به آنها پاسخ نیرومندتری هم ارائه میدهند. روانشناسان میگویند نوزادان ابتدا به محرکهای غیر تکراری واکنش مثبتی نشان میدهند و به مرور به محرکهای قبلی برمیگردند به طور مثال ابتدا اگر به والدین خودشان کمتر نگاه میکردند اما به مرور بازهم بر دیدن والدینشان بازمیگردند. به این نکته مهم حتما توجه کنید که باید کودکان در فاصله شش تا دوازده ماهگی و در سن سه سالگی توسط متخصص چشم دیده شوند و وضعیت بینایی آنها مورد بررسی قرار بگیرد.

روابط اجتماعی در شیرخوار و نوپا

هر فردی در یک خانواده چشم به جهان باز میکنه و اولین گروهی که در اون عضوه خانواده هست. بنابراین اولین تجربه های اجتماعی با والدین و خواهر و برادرهاست. کودک ابتدا در گروه های کوچک دو یا سه نفری با خواهر و برادر روابط اجتماعی رو یاد میگیره. کودکان از 5 ماهگی میتوانند به حضور دیگران واکنش نشون بدن اولین پاسخ اجتماعی اونها در مواجهه با دیگران توجه کردن به فرد و لبخند زدن یا گریه کردن است.

کودکان 5 ماهه اگر از کسی حس مثبت و خوبی دریافت نکنند، نمیتوانند با او ارتباط هم برقرار کنند و اگر کسی رو دوست داشته باشند نسبت به او واکنش مثبت نشون میدهند. کودکان در این مورد بسیار صادقانه عمل میکنند و بدون اجبار کردن خودشون به دوست نداشتن دیگران ادامه میدهند. بچه ها زمانی که میتوانند به صورت سینه خیز حرکت کنند به سمت افراد دیگر میخزند و هیچ کدومشون تنهایی و انزوا رو انتخاب نمیکنند. هنگامی که ایستادن رو یاد میگیرند و در مقابل یک هم سال قرار میگیرند ممکنه کودک دیگر رو به زمین بیاندازند.

ممکنه کودک در این سن به اسباب بازی همسالانش دست بزنه و اونها رو لمس کنه. او با این رفتارها نشون میده که میخواد با دیگران ارتباط برقرار کنه و اولین رفتارهای اجتماعی او با همسالانش در این حد خواهد بود. اگر کودکی در 6 ماهگی به این صورت رفتارهای اجتماعی داشته باشه، کمتر به دشمنی و پرخاشگری میپردازه و دوستی بیشتری با همسالانش دارد.

در 9 ماهگی، کودکان میتوانند اسباب بازی هاشون رو به دیگران تعارف کنند و اجازه بدن که دیگران هم از اسباب بازی های اونها استفاده کنند. البته این شراکت نباید از طرف والدین اجبار بشه و کودک باید خودش بخواد و اسباب بازیش رو به دیگری بده. در این سن کودک به فردی که بر زمین افتاده تسلی میده و با نوازش کردن یا بوسیدن سعی در آرام کردن او دارد. (همانطور که والدین برای او این کار رو انجام میدهند.) پرخاشگری فردی با افزایش سن بیشتر میشه و کودک دیگه دلش نمیخواد دیگران رو اطراف والدینش یا اسباب بازی هاش ببینه برای همین ممکنه در صورت برداشتن اسباب بازی هایش به شما اعتراض کنه. در مقابل با افزایش پرخاشگری حس همکاری با فرد دیگر و برقراری ارتباط با سایرین هم افزایش پیدا میکنه.

در این سنین اگر کودک در مراکز آموزشی مثل مهدکودک ها باشه، اقدامات یاورانه هم بیشتر از طرف او انجام میپذیره. به این معنی که کودک به مرور زمان میتونه متوجه ناراحتی دیگران بشه و با نوازش کردن از او دلجویی کنه یا در صورت گریه کودکی دیگر میتونه اسباب بازی هاش رو به او بده و باعث قطع شدن گریه کودک دیگر بشه. سلطه جویی در این سن اهمیت زیادی برای کودک نداره و همین که اسباب بازی های کودک بذل و بخشش نشه برای او کافیست!

همانطور که گفته شد کودک باید با خواست خودش به کودک دیگر یا افراد دیگر اسباب بازی بده و وسایلش رو با اونها شریک شه. وقتی کودک به سن نوپایی برسه توانایی دفاع از خود و مراقبت از خود در گروه رو داره و در طول مدت چیزهای زیادی یاد گرفته است. کودکان حدودا در سنین یک و نیم سالگی به راحتی میتوانند با دیگران ارتباط برقرار کنند و در صورت مناسب بودن شرایط و آموخته هاشون میتوانند به راحتی عضو گروه ها شوند. در نتیجه به مرور روابط اجتماعی آنها زیادتر میشه. در قسمت دیدگاه ها نظرات و تجربیات خودتون رو برای ما ارسال کنید. همچنین میتوانید سوالاتتون رو در همین قسمت از متخصصین شاد آموز بپرسید.

شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منبع: رایس، ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان