مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه
غربالگری نوزاد: هر آنچه باید در مورد آزمایشات مختلف نوزاد بدانید
غربالگری نوزاد یک آزمایش خون ساده است که به پزشکان در تشخیص بیماری‌های نادر اما جدی کمک میکند. این آزمایشات در روز یا هفته‌های اول زندگی نوزاد انجام می‌شوند و سهم زیادی در سلامت و روند رشد خوب نوزاد دارند، بنابراین نباید نادیده گرفته شوند.
غربالگری نوزاد می‌تواند علائم حداقل 25 بیماری نادر را مشخص کند که قبل از تولد قابل تشخیص نیستند. با استفاده از این آزمایشات می‌توان بیماریهایی را تشخیص داد که حتی علائم آنها هنوز ظاهر نشده‌اند. به همین دلیل، تشخیص به موقع به شروع به موقع درمان نیز کمک میکند. در اغلب موارد، درمان زودهنگام می‌تواند از عوارض این بیماری‌ها جلوگیری کند یا آنها را کاهش دهد، چنانچه برخی از آنها تهدید کننده زندگی هستند. اگر در آزمایشات وجود یک اختلال دیده شود، به آزمایشات تکمیلی نیاز است.
خبر خوب: تقریباً همه نوزادان سالم متولد می‌شوند. کمتر از 1 درصد از نتایج غربالگری نشان میدهد که نوزاد در معرض خطر بیماری قرار دارد.
انواع غربالگری نوزاد
اکثر نوزادان سالم هستند و هیچ کدام از بیماری هایی که آزمایش های غربالگری نوزاد به دنبال آن هستند را نخواهند داشت.
مزایای غربالگری برای نوزادانی که مشکل سلامتی دارند بسیار زیاد است. چرا که می تواند منجر به درمان زودهنگام و به موقع شود. درمان زودهنگام می تواند سلامت نوزاد را بهبود بخشد و از ناتوانی شدید یا حتی مرگ نوزاد جلوگیری کند. تست های غربالگری سریع و ساده هستند و به هیچ وجه به کودک شما آسیب نمی رسانند.
معاینه فیزیکی نوزاد
به هر نوزادی بلافاصله پس از تولد یک معاینه فیزیکی کامل برای بررسی چشم ها، قلب، باسن و در پسران، بیضه ها انجام می شود. غربالگری فیزیکی نوزاد برای شناسایی نوزادانی است که ممکن است شرایطی داشته باشند که نیاز به آزمایش ها یا درمان بیشتر دارند. این معاینه طی 72 ساعت پس از تولد و سپس در 6 تا 8 هفتگی مجدداً انجام می شود، زیرا نمود برخی از بیماری ها ممکن است مدتی طول بکشد.
غربالگری شنوایی نوزادان
آزمایش شنوایی نوزاد بلافاصله پس از تولد نوزاد انجام می شود. در بیمارستان پس از به دنیا آمدن نوزاد، ارزیابی شنوایی نوزاد معمولا قبل از ترخیص شما و نوزادتان انجام می شود. در غیر این صورت ارزیابی شنوایی نوزاد توسط مسئول سلامت در چند هفته اول تولد انجام می شود.
آزمایش خون نوزاد (پاشنه پا)
آزمایش خون نوزاد شامل گرفتن نمونه کوچکی از خون نوزاد شما برای بررسی 9 بیماری نادر اما جدی است.
هنگامی که نوزاد حدود 5 روز سن دارد، یک متخصص سلامت برای گرفتن خون از نوزاد پاشنه پا را می خراشد و چند قطره خون را روی کارت مخصوص جمع آوری می کند و برای آزمایشگاه فرستاده می شود. خراش پاشنه پا ممکن است ناراحت کننده باشد و کودک گریه کند، اما نگران نباشید همه چیز خیلی سریع تمام می شود.
غربالگری نوزاد چه بیماریهایی را آشکار میکند؟
یک غربالگری کامل حداقل 25 بیماری را مشخص میکند، که مهم‌ترین و رایج‌ترین آنها عبارتند از:
- کم کاری مادرزادی تیروئید (CH)
- فیبروز کیستیک (CF)
- اختلالات اسید آمینه مانند فنیل کتونوری (PKU)
- اختلالات اسیدهای آلی
- اختلالات متابولیسم اسیدهای چرب
بیماری‌های دیگری نیز وجود دارند که فقط در شرایط خاص و به درخواست پزشک یا خانواده آزمایش می‌شوند، به عنوان مثال، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) و گالاکتوزمی. در واقع، طبق قوانین فقط سه بیماری کم‌کاری مادرزادی غدۀ تیروئید، فنیل کتونوری و نقص آنزیم G6PD یا فاویسم غربالگری می‌شوند و سایر بیماری‌ها به دلیل نادرتر بودن یا اجتناب ناپذیر بودن عوارض نادیده گرفته می‌شوند. اگر می‌خواهید تمام این بیماری‌های مهم در فرزند شما بررسی شوند باید از پزشک بخواهید درخواست انجام این آزمایشات را برای نوزاد صادر کند و برای انجام آن به یک آزمایشگاه معتبر مراجعه کنید.
بیماری‌های مهم در غربالگری نوزاد و عوارض آنها
- بیماری کم کاری مادرزادی غده تیروئید یکی از موارد مهم در غربالگری نوزاد است که عدم درمان آن می‌تواند باعث اختلال در سیستم عصبی مرکزی و کم توانی ذهنی نوزاد شود. این در حالی است که علائم آن در ماه‌های اول تولد نوزاد بدون آزمایش خون نامشخص است.
- فنیل کتونوری نیز بیماری رایج دیگری است که در نوزادان عوارض زیادی به جا می‌گذارد. این بیماری به دلیل افزایش سطح اسید آمینۀ فنیل آلانین در بدن ایجاد میشود و ابتلا به آن باعث اختلال در متابولیسم بدن، کم توانی ذهنی و تشنج میشود. در این بیماری نیز نوزاد در ابتدای تولد طبیعی است، اما عدم درمان باعث کم توانی ذهنی او میشود.
- فاویسم نیز دیگر بیماری شایع در بین ایرانی‌هاست که ابتلا به آن باعث میشود گلبول‌های قرمز هنگام مواجهه با مواد اکسیدان موجود در برخی داروها و خوراکی‌هایی مانند باقلا تخریب شوند. شناسایی این بیماری در غربالگری باعث میشود خانواده بتوانند رژیم غذایی خاصی را برای نوزاد دنبال کنند و مانع از بروز عوارض بیماری برای او شوند.
- به غیر از بیماری‌های جدی، از نوزادان تست‌های مربوط به دیسپلازی رشد مفصل ران (DDH) و ناشنوایی و کم شنوایی نیز در روز اول به عمل می‌آید. مشکلات شنوایی در ظاهر نوزاد قابل شناسایی نیستند و تشخیص آنها بدون انجام غربالگری ممکن نیست. این در حالی است که عدم تشخیص به موقع، سهم مهمی در اختلال در توانایی یادگیری زبان و گفتار و مهارت‌های ادراکی دارد. غربالگری از این جهت ضرورت دارد که اکثر کودکان مبتلا به این اختلالات از خانواده‌هایی هستند که سابقه قبلی ابتلا به این اختلالات را ندارند.
در غربالگری نوزاد چه اتفاقی میافتد؟
غربالگری 48-72 ساعت پس از تولد نوزاد انجام میشود. در مرحله اول، پرستار پاشنه پای نوزاد را گرم میکند (معمولاً با دست یا پتو). سپس، پاشنه را خراش کوچکی میدهد و چند قطره خون را روی کاغذ مخصوص فیلتر جمعآوری میکند. خون روی کاغذ صافی خشک میشود، سپس به آزمایشگاهی ارسال میشود که با استفاده از آن بیماری‌های مختلف ارزیابی شوند.
نگران خراش روی پاشنه پای نوزاد نباشید. این بهترین نقطه برای جمعآوری نمونه است و نوزاد درد زیادی را حس نخواهد کرد. پرستار پاشنه پای نوزاد را با چسب زخم پوشش میدهد تا از ورود آلودگی جلوگیری شود. در صورتی که شما زودتر از بیمارستان ترخیص شده باشید، لازم است برای غربالگری به موقع به بیمارستان مراجعه کنید. تاریخ غربالگری نوزاد باید در دفترچه سلامت و رشد نوزاد ثبت شود.
معمولاً همراه با غربالگری، تزریق واکسن‌های بدو تولد نیز در بیمارستان انجام میشود. پس از تولد نوزاد یا روز بعد از آن، سه واکسن به او تزریق میشود که شامل واکسن ب ث ژ برای جلوگیری از سل، واکسن هپاتیت B و فلج اطفال است. به علاوه در اتاق زایمان نیز به نوزاد ویتامین K تزریق میشود، چراکه اکثر نوزادان با کمبود این ویتامین متولد می‌شوند. این ویتامین نقش مهمی در سیستم انعقادی دارد و از خونریزی‌های خودبه خودی در بدن جلوگیری میکند.
مقالاتی که در رابطه با نوزاد باید بخوانید:
8 راهکار برای زود حرف زدن نوزاد
نتایج آزمایش غربالگری نوزاد
نتایج معمولاً حدود دو هفته پس از آزمایش، به مرکزی که نوزاد در آن متولد شده است، ارسال می‌شوند. تقریباً همه نوزادان نتایج طبیعی دارند و در صورتی که مشکلی وجود داشته باشد، بیمارستان با شما تماس می‌گیرد تا برای انجام آزمایشات بیشتر به پزشک مربوطه مراجعه کنید. لازم است که برای انجام دور دوم آزمایشات بدون تأخیر اقدام کنید تا در صورت تأیید وجود مشکل، درمان نوزاد هر چه سریع‌تر انجام شود.
چه زمانی غربالگری نوزاد باید تکرار شود؟
گاهی ممکن است بیمارستان برای تکرار آزمایش با شما تماس بگیرد. این درخواست همیشه باعث ترس خانواده میشود، اما نگران نباشید. چنین درخواستی همیشه به معنی وجود یک مشکل جدی نیست. در شرایط زیر درخواست تجدید آزمایش داده میشود:
- خونی که از پاشنه پای نوزاد گرفته شده است، کافی نبوده است.
- اولین آزمایش غربالگری نوزاد نتیجه مشخصی نداشت یا نتیجه آن خارج از محدوده طبیعی بوده است.
- نوزاد نارس متولد شده است و برای تثبیت وضعیت خون اهدایی دریافت کرده است.
- نوزاد نارس متولد شده و قبل از شروع تغذیه منظم با شیر مادر یا شیر خشک به صورت داخل وریدی تغذیه شده است.
همان طور که در بالا گفته شد انجام آزمایشات به خانواده‌ها کمک میکند با شروع به موقع درمان از ظهور عوارض کشنده یا ناتوانکننده بیماری‌های قابل درمان اما بدون علامت جلوگیری کنند. با انجام به موقع این آزمایش به ارتقا و اطمینان از سلامت فرزندتان کمک کنید. سوالات و ابهامات خود را در مورد غربالگری نوزاد در قسمت نظرات این مطلب با ما به اشتراک بگذارید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع:
غربالگری نوزاد چه زمانی باید تکرار بشه
سلام همراه گرامی
همانطور که در متن مقاله بیان شد، در صورت خطا در غربالگری اولیه و یا کافی نبودن میزان خون گرفته شده از نوزاد در غربالگری اولیه و دلایل دیگر ممکن است از والدین بخواهند برای غربالگری مجدد مراجعه نمایند.