مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه
شنیدن این خبر از مهدکودک یا مدرسه که بچه ی شما قلدر و خشن است، خیلی ناراحت‌کننده است. بسیاری از والدین در وهله اول آن را انکار می‌کنند. هر چقدر هم که شنیدن این خبر سخت باشد، رسیدگی فوری به این رفتار از سوی کودک مهم است. قلدری چه فیزیکی باشد چه کلامی، اگر متوقف نشود، می‌تواند منجر به رفتار ضد اجتماعی پرخاشگرانه‌تر در سال‌های آینده شود و موفقیت فرزندتان در مدرسه و توانایی او در ایجاد و حفظ دوستی‌ها را مختل کند.
قلدری کودک چیست؟
قلدری کودک رفتاری پرخاشگرانه است که یک کودک در مقابل دیگر کودکان از خود نشان می دهد. که معمولا برای نشان دادن برتری خود نسبت به دیگران است. بچه‌ها به دلایل زیادی قلدری می‌کنند. برخی به دلیل احساس ناامنی به دیگر بچه‌ها زور می‌گویند. انتخاب فردی که از نظر عاطفی یا جسمی ضعیف‌تر به نظر می‌رسد و زور گفتن به او، احساس برتری، محبوب‌تر بودن یا داشتن کنترل را به کودک قلدر می‌دهد. در موارد دیگر، بچه‌ها به این دلیل به دیگران زورگویی می‌کنند که از زشت بودن رفتار تمسخرآمیز نسبت به کودکانی که از نظر جثه، ظاهر، نژاد یا مذهب متفاوت هستند، آگاهی ندارند. در موارد زیادی کودکانی که قلدری می کنند بیشتر در مقابل کودکانی که دارای عزت نفس و یا اعتماد به نفس پایین تری دارند ظاهر می شوند و گاهی به آنها آسیب نیز می رسانند.
در برخی موارد قلدری بخشی از یک الگوی رفتار نافرمانی یا پرخاشگرانه است. این بچه‌ها احتمالاً برای یادگیری تکنیک‌های مدیریت خشم و آسیب، ناامیدی یا سایر احساسات قوی به کمک والدین و مشاوران کودک نیاز دارند. برخی از آنها ممکن است برای یادگیری رفتار اجتماعی صحیح با والدین همکاری نکنند. البته در مواردی اینگونه ابراز خشم و عصبانیت به دلیل ناتوانی کودک در بیان احساسات است. یعنی زمان هایی که کودک از موضوعی ناراحت است مانند طلاق والدین، جابجایی منزل و دور شدن از دوستان و کودک نمی تواند ناراحتی اش را ابراز کند در جمع همسالان، قلدری می کند.
در این موارد، درمان زیر نظر مشاور کودک یا روانشناس کودک و نوجوان می‌تواند به آنها کمک کند تا یاد بگیرند با احساسات خود کنار بیایند، زورگویی خود را مهار کنند و مهارت‌های اجتماعی بهتری کسب کنند.
برخی از کودکان نیز به دلیل تقلید از رفتار بزرگترها در خانه است که قلدری می‌کنند. کودکانی که شاهد تعاملات پرخاشگرانه و نامهربانانه در خانواده هستند، یاد می‌گیرند که با دیگران نیز به همان شیوه رفتار کنند. جدا از آن، کودکانی که مورد تمسخر قرار می‌گیرند، ضعف و خشم خود را روی کودکان ضعیف‌تر تخلیه می‌کنند.
قلدری به عنوان یک بازی قدرت
این امر همه ی کودکان مخصوصا دخترانی که ضریب هوش اجتماعی بالایی دارند، صادق است. از قلدری برای قدرت استفاده می کنند تا موقعیت خود را تقویت کنند. اینجا هم پدر و مادر تاثیرگذار هستند. آیا والدین دائم از کودک انتظار دارند که قوی و قدرتمند باشد؟ آیا آنها پیام های آشکار یا پنهانی می فرستند که می خواهند فرزندشان فرد مهمی باشد، در جمع ها محبوب باشد و دیگران از او بترسند؟ آیا والدین یا یکی از آنها چنین شخصیت اجتماعی دارد؟
احساس ناامنی چگونه باعث قلدری می شود؟
این احساس که اگر قلدری نکنید، ناتوان خواهید بود موضوعی است که در مواقعی باعث ایجاد قلدری می شود. زمان هایی والدین به طور ناخواسته کودک را به سمت قلدر بودن سوق می دهند. با پیام هایی که به طور پنهانی می فرستند و یا زمانی که کودک از دعوایش با همکلاسی اش می گوید مادر یا پدر به او می گویند برای دفاع از خودت تو هم او را کتک بزن و یا اگر کسی حرف بد زد تو هم به او بگو! اینگونه کودک به مرور زمان می آموزد قلدری رفتار تایید شده است و انجام برخی رفتارهای بد در او تقویت می شود. مقاله ی چگونه کودک در محیط خانواده اجتماعی شود را بخوانید.
اصلاح رفتار کودک قلدر چگونه امکان پذیر است؟
به کودک آموزش دهید که زورگویی به دیگران در هیچ صورتی پذیرفته نیست و در صورت ادامه ممکن است او را با عواقب جدی در خانه، مدرسه و جامعه روبه رو کند.
اگر از سوی مربیان مدرسه، تذکر دریافت کردید به جای انکار موضوع، سعی کنید دلایل رفتار فرزندتان را درک کنید. برخی از کودکان به دلیل اشکال در مدیریت احساسات قوی مانند عصبانیت، ناامیدی یا ناامنی (مقاله ی اعتماد و امنیت در کودکان را بخوانید)، قلدری می‌کنند. گاهی نیز بچه‌ها مهارت حل تعارض‌ها و درک تفاوت‌ها را نیاموخته‌اند. از راهکارهای زیر برای اصلاح رفتار کودک زورگو کمک بگیرید:
جدی رفتار کنید
با او جدی برخورد کنید و برای او شفاف‌سازی کنید که زورگویی در خانه یا هر جای دیگری قابل تحمل نیست. قوانینی در مورد زورگویی وضع کنید و به آنها پایبند باشید. اگر تصمیم گرفتید به خاطر رفتار پرخاشگرانه او را با سلب امتیاز تنبیه کنید، اول اطمینان حاصل کنید که او می‌داند به چه دلیل تنبیه شده است و پس از آن تنبیه را به همان شکلی که گفته بودید اجرا کنید. برای مثال، اگر به او تذکر داده‌اید که در صورت زورگویی به بقیه بچه‌ها، او را یک روز کامل به خانه بازی نمی‌برید، این تصمیم را به طور کامل اجرا کنید و تسلیم گریه‌های کودک نشوید.
مهربانی را به او آموزش دهید
به کودک بیاموزید که با دیگران با احترام و مهربانی رفتار کند. همچنین، به او آگاهی دهید که تمسخر تفاوت‌هایی مانند نژاد، مذهب، ظاهر، نیازهای ویژه، جنسیت، وضعیت اقتصادی کار اشتباهی است. سعی کنید حس همدلی را در او نسبت به افرادی که در گروه‌های اقلیت هستند، تقویت کنید.
زندگی اجتماعی او را بررسی کنید
به دنبال اطلاعاتی از محیط‌هایی باشید که او در آنها زورگویی می‌کند. با والدین دوستان و همسالان فرزندتان، معلمان، مشاوران و مدیر مهدکودک یا مدرسه صحبت کنید. آیا بچه‌های دیگر نیز قلدری می‌کنند؟ دوستان فرزندتان چطور؟ بچه شما با چه نوع فشارهایی مواجه می‌شود؟ با فرزندتان در مورد انتخاب دوست خوب، نحوه تعامل با بقیه بچه‌ها و محرک‌های محیط حرف بزنید. برای مثال، اگر به اشتراک‌گذاری وسایلش محرک قلدری اوست، به او در مورد تقسیم وسایل آموزش دهید. در مقاله ی نقش دوستی با همسالان به طور کامل تاثیر همسالان در تعیین هویت اجتماعی یکدیگر را توضیح داده ایم.
رفتار خوب را تشویق کنید
تقویت مثبت می‌تواند قوی‌تر از تقویت منفی (تنبیه) باشد. رفتار خوب فرزندتان را زیر نظر بگیرید، آن را برجسته کنید و زمانی که در ارتباط با دیگران از روش ارتباطی خوبی بهره می‌گیرد به او توجه کنید و او را به خاطر آن تحسین کنید.
او را تنها نگذارید
اجازه ندهید فرزندتان در موقعیتی قرار گیرد که این رفتار را تکرار کند. هر چه موقعیت‌های بروز خشم و قلدری کمتر شود، این رفتار در کودک کمرنگ‌تر خواهد شد. اگر ریسک کتک زدن، پرخاشگری و زورگویی وجود دارد، فرزندتان را تنها نگذارید. هر زمان که ریسک خشونت فیزیکی و کتک زدن دیگر کودکان وجود دارد، سریعا اقدام کنید. در جایی که فقط خشونت کلامی و بدون آسیب جسمی از خود بروز می‌دهد، سعی کنید حواس او را پرت کنید یا بین آنها مصالحه برقرار کنید.
از خانه شروع کنید
دعوای بچه‌ها با خواهر و برادرهایشان در خانه طبیعی و معمول است. و تا زمانی که خطر خشونت فیزیکی وجود نداشته باشد، عاقلانه است که وارد دعوای آنها نشوید. اما مراقب رفتارهای آنها در دعوا باشید. برچسب زدن به یکدیگر، خواندن یکدیگر به نام بد، بد زبانی، و قلدری ممنوع است. در مقاله ی روابط خواهر و برادر به تفصیل این ارتباط را توضیح داده ایم.
رفتار خودتان را نیز کنترل کنید. به این فکر کنید که خودتان چگونه با فرزندانتان صحبت می‌کنید و چگونه درگیری‌ها و مشکلات را مدیریت می‌کنید. ریسک قلدری در کودکانی بیشتر است که با فریاد زدن، برچسب زدن، سرزنش شدن، انتقاد شدید یا خشم فیزیکی خواهر یا برادر یا والدین خود روبه رو هستند. اگر رفتار پرخاشگرانه‌ای دارید و در مقابل فرزندتان پرخاشگری می‌کنید، به احتمال زیاد آنها از شما الگوبرداری خواهند کرد. کودکان گاهی نیاز به تربیت و تذکر دارند، تربیت فرزندتان را از راهی به غیر از زورگویی، پرخاشگری و تحقیر انجام دهید.
در ادامه ی این مطلب، بهتر است این مقاله از شادآموز در رابطه با 7 رفتار بد کودک که هرچه سریعتر باید اصلاح شوند را مطالعه کنید.
برخی از کودکان در موقعیت‌های اجتماعی از خود قلدری و پرخاشگری نشان می‌دهند. یک مهدکودک یا پیش دبستانی مناسب می‌تواند به آرامش ذهنی، بهبود رفتار اجتماعی کودک و یادگیری مهارت مذاکره و مصالحه کمک کند. مربیان پیش دبستانی شادآموز برای کنترل این دسته موقعیت‌ها و تقویت رفتارهای مثبت در کودکان مهارت دارند. در صورتی که احساس می‌کنید زورگویی در فرزند شما نهادینه شده است، از یک مشاور کودک برای اصلاح رفتار او کمک بگیرید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع:
از وقتی که رفته مهد خیلی این رفتار درونش کمتر شده
سلام همراه گرامی
قلدری کودک با آموزش صحیح و برخورد مناسب با آن اصلاح می شود.