روابط خواهر و برادر در خانواده

مدت زمان مطالعه: 8 دقیقه

خواهران و برادران چه تاثیری بر رشد یکدیگر دارند؟

امروزه به دلیل اینکه سرگرمی های زیادی برای هر انسانی وجود داره و با وجود رایانه ها و دل مشغولی های فردی، وقت هر کسی پر شده و به نقش اعضای خانواده کمتر توجه شده است. چرا که در هر خانواده ای هر کس به کاری مشغوله و زمان زیادی رو در کنار یکدیگر نمیگذرونند. با این همه اعضای خانواده نسبت به هم نقشی دارند که نمیشه نادیده گرفت.

خواهران و برادران بر رشد اجتماعی و شخصیتی یکدیگر تأثیر زیادی دارند. آنها میتونند اولین دوست هم باشند یا اولین دشمن هم. اولین هم تیمی یکدیگر باشند یا از زمین تا آسمان باهم تفاوت داشته باشند. اما در اکثر رابطه های خواهر و برادری احساس مسئولیت و دوست داشتن دیده میشود. خواهران و برادران نقش بسیار زیادی بر رشد اجتماعی کودک دارند. آنها به عنوان اولین افرادی هستند که کودک باهاشون وقت میگذرونه، احساس مسئولیت و فداکاری رو یاد میگیره و به اونها عشق میورزه و ازشون عشق میگیره. مقاله ی نقش خانواده در تعیین هویت جنسی نیز در رابطه با هویت جنسی کودک در خانواده توضیحات کاملی را در بردارد.

روابط خواهر و برادر در خانواده چگونه است؟

فرزندان در خانواده ممکنه از لحاظ سنی با هم تفاوت داشته باشند اما از نظر علایق به هم نزدیکترند و رابطه ی بینشون با روابط کودک با دیگر همسالان و افراد دیگر متفاوت هست. خواهران و برادران گاهی چنان تأثیر عمیق و زیادی بر هم دارند که گاها این تأثیر تا دوره بزرگسالی همراه فرد میمونه. البته گاهی هم روابط خواهران و برادران از اول چنان مشکل ساز بوده که والدین تا آخرین لحظه نمیدونند چگونه باید این رابطه رو اداره و کنترل کنند و چگونه در خانواده ای واحد به پرورش هر دو یا چند فرزندشون بپردازند. عوامل مهمی در رابطه خواهران و برادران وجود داره مثل سن، جنس و ترتیب تولد. در ادامه هر کدوم رو بررسی خواهیم کرد.

آیا ترتیب تولد فرزندان بر روابط آنها تاثیر دارد؟

به نظر میرسه که تک فرزند بودن و فرزند اول یا وسط یا آخر بودن تفاوت هایی رو ایجاد میکنه. تحقیقات نشون داده اند که فرزند ارشد خانواده بودن مزیت هایی هم برای خود فرد هم برای بچه های دیگر خانواده به همراه داره.

• فرزندان ارشد به دلیل اینکه والدین معمولا به فرزند اولشون توجه بیشتری نشون میدن موفقیت های کاری و فکری و تحصیلی بیشتری کسب میکنند. والدین عموما برای فرزند اول محیط غنی تری فراهم میکنند و به تحصیل و آموزش و تربیت او توجه ویژه تری نشون میدن. البته تمام این موقعیت ها تا زمانیست که فرزند بعدی به دنیا نیامده باشد. اما به دلیل اینکه تا قبل از به دنیا اومدن فرزند بعدی توجه کافی به کودک شده و محیط غنی و سرشار از اطلاعات برای او فراهم شده بازهم موفقیت های بیشتری کسب میکند. فرزندان ارشد خانواده معمولا مهربانتر و اجتماعی تر هستند و بیشتر از سایر فرزندان پیشرفت میکنند. 
• کوچکترین فرزند خانواده هم از طرف والدین هم از طرف دیگر فرزندان توجه ویژه تر و بیشتری دریافت میکنه. اصولا چون وسیله آزمایش مهارت های اجتماعی فرزندان دیگر میشوند و بیشتر زمانشون به بازی و صحبت کردن با فرزندان دیگر میگذره از مهارت در روابط اجتماعی بیشتری هم برخوردار هستند.
• فرزندان میانه معمولا عزت نفس کمتری در مقایسه با فرزندان کوچکتر یا فرزندان ارشد دارند. شاید به این دلیل که کارکرد آنها در چهارچوب خانواده چندان مشخص نیست و توجه به اونها نه به اندازه فرزندان ارشد و با محیط غنی است و نه به اندازه فرزندان کوچکتر و آخر با توجه بیش از حد است. فرزندان میانه تاحدودی هم نادیده گرفته میشوند و آنها موقعیت ویژه ای ندارند نه آخری هستند و نه اولی. آنها حضور دارند و به همان شکلی که هستند پذیرفته میشوند هیچ گونه توجه بیش از حد یا فراهم کردن محیط فکری غنی و توجه بیش از اندازه ای برای اونها وجود نداره.

تعداد خواهران و برادران چه تاثیری بر روابط خانوادگی دارد؟

تعداد کلی خواهران و برادران در یک خانواده هم تفاوت هایی ایجاد میکنه. هرچقدر تعداد فرزندان در یک خانواده بیشتر باشند احتمال اینکه تحصیلاتشون رو به پایان ببرند کمتر میشه. سطح تحصیلات فرزندان کمتر میشه و پایین تر میاد به این دلیل که والدین نمیتوانند از پس تأمین نیازهای تحصیلی همه فرزندان بربیان و در نتیجه بعضی از فرزندان ممکنه حتی مدرسه هم نروند. (این موضوع در خانواده هایی با سطح مالی پایین تر و با تعداد زیاد فرزندان مثلا 5 فرزند یا بیشتر به وجود میاید.)

جنسیت فرزندان چه تاثیری بر روابط آنها دارد؟

جنس هر یک از فرزندان خانواده تا حدودی اهمیت دارند. فرزندانی که با خواهر یا برادر جنس مخالفشون رابطه خوبی دارند در آینده هم نسبت به جنس مخالفشون نگرش مثبت تری خواهند داشت. اما در مقابل اگر فرزند شما با خواهر یا برادر جنس مخالفش ارتباط بد و توام با زد و خورد داشته باشه در آینده هم با جنس مخالفش ارتباط خوبی نخواهد داشت و نگرش مثبتی نسبت به فرد جنس مخالفش پیدا نخواهد کرد.

اگر در فکر به دنیا آوردن فرزند دوم خود هستید، میتوانید در این مقاله از شاداموز راهکارهای آماده کردن فرزند اول برای فرزند جدید را بخوانید.

والدین چگونه در بهبود روابط خواهر و برادری نقش دارند؟

مهم‌ترین چیز این است که به کودکان بیاموزیم چگونه به موقعیت‌ها نه تنها از نظر خواسته‌هایشان، بلکه از دیدگاه خواهر و برادرشان نیز نگاه کنند تا بدانند افراد مختلف دیدگاه‌های متفاوتی دارند و هرکدام به یک اندازه معتبر هستند.

مثلا مخصوصا در حضور کودک اختلاف نظر خودتان با اشخاص دیگر را مطرح کنید و به طور مسالمت آمیز حل کنید و در مورد دیگران در خانواده مثبت صحبت کنید. به هر حال در مواقعی قلدری یکی از خواهران یا برادران اجتناب ناپذیر است. بصورت مشخص و واضح تعیین کنید که از فرزندانتان انتظار دارید در خانواده دوستی نزدیک با یکدیگر داشته باشند. انتظار داشته باشید که خواهر و برادرها با یکدیگر خوب رفتار کنند. مشخص کنید که پرخاشگری کلامی و فیزیکی در خانواده غیرقابل قبول است.

مهم تر از همه، سعی کنید به خواهر و برادرها آموزش دهید تا اختلافاتشان را به طور مستقل و در بین خودشان حل کنند. به کودکان کمک کنید تا مشکلاتی را که با یکدیگر دارند برای هم بازگوکنند، در مورد راه‌حل‌ها با هم فکر کنند و در مورد راهی برای حل مشکل توافق کنند. زیرا در نهایت رابطه خواهر و برادری برای همین است. خانواده یک آزمایشگاه یادگیری است. و شروع یادگیری درک دیگران و تعامل مثبت با همسالانشان همواره از خانه شروع می شود.

میزان تاثیر خواهران و برادران بزرگتر

حضور خواهر و برادر بزرگتر در یک خانواده تأثیر خیلی زیادی دارد و این تأثیر هم میتونه مثبت باشه و هم منفی. خواهران و برادران بزرگتر در قالب یک الگو برای فرزندان کوچکتر نقش ایفا میکنند. آنها وقت بیشتری را با فرزندان کوچکتر میگذرونند و با اونها بازی های بیشتری میکنند بیشتر به مسائل درسی و اتفاقات افتاده برای کودک واکنش نشان میدهند و مخصوصا در مواردی که والدین شاغل هستند خواهران و برادران بزرگتر وقت بیشتری رو با کودکان میگذرونند و به نوعی مراقب آنها هستند.

در تمام این موارد گاهی خواهر و برادر بزرگتر رابطه ای منفی و با خصومت در مقابل فرزندان کوچک در پیش میگیرند و رفتارشون توام با تحقیر و زورگویی است. اما در بعضی روابط خواهر و برادری، فرزندان بزرگتر رفتاری همراه با محبت و هدایت نسبت به بچه های کوچکتر اتخاذ میکنند. به او در مواقع حساس کمک میکنند و همیشه به عنوان تکیه گاه در کنار فرزندان کوچکتر حضور دارند.

در راستای مطالب این مقاله می توانید مقاله ی نقش دوستی با همسالان را بخوانید.

در کل میتونیم بگیم که خواهران و برادران گاه تأثیر مثبت دارند و گاه منفی. در بعضی روابط هم، خواهران و برادران بزرگتر هم تکیه گاه فرزند کوچکترند هم گاهی با زور و خصومت با آنها رفتار میکنند و شاید این به دلیل این باشد که فرزندان بزرگتر هم نیاز به توجه و اوقات تنهایی و رفتار مستقلانه دارند. در نتیجه نباید آنها رو محدود کنیم و یا مسئولیت فرزندان کوچکتر رو به اونها واگذار کنیم.

برای اینکار میشه از مراکز آموزشی و مهدکودک ها استفاده کرد تا هم کودک در کنار همسالانش باشه هم فرزندان بزرگتر از وقتشون بتوانند استفاده کنند. برای مطالعه بیشتر میتونید به وبسایت مرکز پیش دبستانی شادآموز مراجعه کنید.

شاد آموز را در اینستاگرام دنبال کنید:

منبع: رایس، ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان