مدت زمان مطالعه: 6 دقیقه
خواب تأثیر مهمی بر سلامت روانی و بهزیستی روان شناختی کودکان و نوجوانان دارد. مشکلات مربوط به خواب مانند امتناع از خوابیدن در شب، مقاومت در برابر خوابیدن و جر و بحث و گریه، بیداری در نیمه شب، خواب طولانی، مشکلاتی در بیدار شدن و احساس خستگی، بهانه گیری و گریه بعد از بیدار شدن، از جمله شکایت های مربوط به خواب است که توسط والدین گزارش شده است. برای خواندن ادامه مطلب همراه ما باشید.
خواب و رشد کودک
خواب نیاز اصلی مغز در سال های اولیه رشد است. در طول مدتی که کودک خواب است، رشد و نمو در حوزه های توانمندی شناختی، زبان، مهارت جسمی و هیجانی، درک و رشد اجتماعی کودک شکل می گیرد.
در اوایل نوزادی کودک اغلب اوقات در خواب به سر می برد. به تدریج در سن پیش دبستان تعادل بیشتری بین زمان خواب و بیداری ایجاد می شود.
همانطور که می دانید خواب برای رشد و تنظیم فعالیت های مربوط به مغز بسیار ضروری است. بنابراین، اختلال های خواب کودک بر روی سلامت روان کودک تأثیر منفی بر جای می گذارند.
علت مشکلات خواب کودکان و نوجوانان
مشکلات خواب ممکن است به دلیل اضطراب، هیجان و افسردگی باشد. تنش های روزمره زندگی مانند جر و بحث و مشاجرات مستمر خانوادگی، خشونت، اختلال اضطراب و اختلالاتی مثل بیش فعالی در کودکان موجب اختلال در خواب آن ها می شود.
در نهایت این بدخوابی ها در کودکان و نوجوانان موجب رفتارهای تکانشی ، اشکال در تمرکز و توجه، حواس پرتی، عدم ثبات عاطفی و بد خلقی در کودک می شود.
الگوی خواب در کودکان
الگوی خواب در اوایل رشد کودکان نامنظم است؛ اما کم کم در بزرگسالي الگوی ثابتی پیدا می کند. نوزادان اغلب اوقات خود را در خواب به سر می برند. مقاله ی خواب نوزاد را بخوانید. در یک سالگی کودک دوازده ساعت در شبانه روز می خوابد. نوزادان و کودکان بیداری شبانه بیشتری دارند.
کودکان دبستانی اغلب مشکل به خواب رفتن دارند. آن ها از اینکه با فشار والدین مجبور به خوابیدن شوند اکراه دارند و خیلی اوقات ساعت خواب شبانه کودک باعث جروبحث و دعوای میان کودک و والدین می شود.
اما در نوجوانی، نیاز فیزیولوژیکی بیشتری به خواب احساس می شود. و محرومیت از خواب در نوجوانان موجب تحریک پذیری، خستگی و بی حالی، اشکال در توجه و تمرکز، خواب آلودگی و عدم هوشیاری در آن ها می شود.
باید توجه کنید که امروزه بسیاری از نوجوانان ترجیح می دهند که در طول شب بیدار بمانند؛ اما هنگام صبح و تا پاسی از روز در خواب به سر می برند. قطعا این مسئله از لحاظ سازگاری با محیط، مشکلاتی را برای آن ها به وجود می آورد و تکرار این شیوه خوابیدن موجب عوض شدن سیکل خواب شبانه به رورانه می شود.
اما توجه کنید که این دسته از نوجوانان دچار اختلال خواب نیستند؛ بلکه با قصد و اراده این شیوه خواب را انتخاب می کنند؛ اما والدین آن ها تصور می کنند که نوجوانان آن ها دچار اختلال در خواب هستند.
اختلالات خواب کدامند؟
مشکلات خواب به دو دسته اصلی تقسیم می شوند: بی خوابی ها و ناهنجاری های خواب
بی خوابی ها شامل مشکلاتی است مثل: ناتوانی در به خواب رفتن در زمانی که افراد قصد خوابیدن دارند، چندین بار بیدار شدن در طول شب و مشکلاتی در استمرار خواب و نخوابیدن به اندازه کافی و سرحال نبودن بعد از خوابیدن.
ناهنجاری های خواب، اختلال هایی هستند که عمدتا در دوره کودکی رخ می دهند، و شامل اختلال کابوس، وحشت شبانه و خوابگردی هاست.
در خوابگردی کودک ممکن است بلند شود و شروع به راه رفتن در اتاق کند و یا حتی از منزل خارج شود. رفتارهای پیچیده، دویدن و حتی گریه کردن بدون اینکه هدفی داشته باشد نیز مشاهده شده است. اغلب دوره ها به مدت چند دقیقه تا نیم ساعت ادامه دارند.
در اختلال کابوس شبانه کودکان ممکن است دچار کابوس شوند و معمولا این اختلال بین ۳ تا ۶ سالگی رخ می دهد. کابوس های شبانه معمولا به صورت دوره ای رخ می دهند و فرد رؤیای خود را که معمولا ترسناک است به یاد می آورد. محتوای کابوس ها به صورت فرار از خطری تهدید کننده یا رو به رو با آن است.
گاهی نیز، کابوس ها بعد از تجربیات آسیب زای زندگی رخ می دهند. و بعد از بیدار شدن از خواب، فرد کاملا قادر به یاد آوری رؤیای خواب خود می باشد.
کابوس های شبانه در دوران کودکی و نوجوانی افزایش می یابد. این کابوس ها در کودکانی بیشتر شایع هستند که در طی روز با رویدادهای استرس زا مواجه می شوند و یا در گذشته آنها چنین رویدادهایی اتفاق افتاده است. این کابوس ها در صورت حل نکردن مشکل ممکن است تا دورۂ بزرگسالی ادامه داشته باشند.
راه هایی برای کمک به کودک با مشکلات خواب کودک
اگر کودک در حال تجربه کردن مسائل متعددی در رابطه با زمان خواب و خوابیدن است، پیشنهادهایی را در زیر برایتان آورده ایم:
• بهبود بهداشت خواب کودک: بهداشت خواب به عاداتی اشاره می کند که می توانند بر روی خواب تأثیر بگذارند. در کودکان خردسال، خواب سالم نتایج مثبتی مانند توسعه زبان و پیوند خانوادگی را در پی دارند. از جمله روش های بهداشت خواب مناسب عبارتند از: روزانه ورزش کردن و فعالیت بدنی مناسب، محدود کردن زمان تماشای برنامه ها و مصرف نکردن کافئین در شب.
• کاهش استرس کودک: استرس می تواند در برخی از افراد تأثیر عمده ای بر خواب داشته باشد. بنابراين تکنیک های کاهش استرس می توانند تاثیر خوبی روی خواب منظم داشته باشند.
• بهینه سازی محیط خواب کودک: فضای خواب کودکان باید به بهبود آرامش در هنگام خواب کمک کند. یعنی به حداقل رساندن صدا و کم کردن نور و کنترل دما به طوری که خیلی گرم یا سرد نباشد، می توانند کمک کننده باشند.
مقالات مرتبط:
میزان خواب کافی برای پیش دبستان
علت های گریه ی شبانه ی نوزاد چیست؟
چه زمانی به درمانگر کودک مراجعه کنیم؟
یک یا دو شب خواب ضعیف در بیشتر کودکان عادی است. با این حال، اختلالات مداوم خواب یا علائم غیرمعمول که اغلب از خواب مناسب در شب جلوگیری می کنند، باعث نگرانی هستند.
بنابراین اگر مشکلات خواب ادامه پیدا کردند، از یک متخصص کمک بگیرید. درمان ها می توانند دارودرمانی یا روان درمانی های شناختی رفتاری باشند که با ایجاد عادت هایی در کودکان به حل مشکل آن ها می پردازند.
ما در مهد و پیش دبستانی دوزبانه شاد آموز، فضایی امن و شاد برای کودکان فراهم کرده ایم. در این فضا کودکان عزیزمان علاوه بر بازی و سرگرمی در کنترل یکدیگر، با جدیدترین متد به یادگیری مهارت ها می پردازند.
در صورت داشتن هر گونه سوال با همکاران مان در شادآموز در ارتباط باشید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منابع :
کتاب روان شناسی مرضی کودک بر اساس DSM_5
