مدت زمان مطالعه: 9 دقیقه
حتما در اطرافتون کودکان 5 تا 6 ساله ای رو دیدید که با پرخاش و عصبانیت پاسخ افراد دیگر رو میدن و یا اگر چیزی میخوان اون رو به زور میگیرن و گاهی کارهایی مثل چنگ زدن، کتک زدن و فریاد کشیدن و بی ادبی به دیگران انجام میدن. کودکانی که اشیا رو به صورت دیگری پرت میکنن یا دائما با رفتارهای از این دست باعث دردسر در مدرسه، مهمانی و مهدکودک میشن، در دسته کودکان پرخاشگر قرار میگیرن.
پرخاشگری در تمام افراد طبیعی است اما در حد متعادل. مشخصا فردی که در موقعیت آشفته ای قرار داره یا چیزی باعث عصبانیتش میشه باید با پرخاش کنترل شده و عصبانیت به جا به موقعیت واکنش نشون بده اما اگر این پرخاشگری به رفتار فرد در اغلب مواقع و شریط تبدیل بشه و به طور کنترل نشده ای در مقابل دیگران نشون داده بشه قطعا اتفاقات خوبی نخواهد افتاد و فرد در وهله اول به سلامت اعصاب و روان خودش آسیب میزنه و در مرحله بعد به اشیا و افراد دیگر آسیب وارد خواهد کرد. پس نظارت بر رفتار پرخاشگرانه کودک و آموزش کنترل عصبانیت و نحوه درست حل مشکلات به کودک اهمیت بسیار بالایی داره که قصد داریم در این مقاله درباره اون صحبت کنیم.
مقاله ی پرخاشگری کودک سه ساله، میتواند به شما درباره علل و راههای کنترل پرخاشگری در کودکان 3 ساله کمک کند.
پرخاشگری و انواع آن
پرخاشگری رفتاری است که برای آسیب رساندن به شخصی دیگر برنامه ریزی میشه. پرخاشگری از رفتارهای ناهنجار است و الزاما آسیب بدنی رو شامل نمیشه اما میتونه شامل فحاشی، شایعه پراکنی، تهمت زدن و دیگر اشکال هتک آبرو بشه. در بعضی موارد ممکنه پرخاشگری در جهت آسیب به خود فرد باشه که در این صورت منجر به افسردگی فرد میشه.
پرخاشگری انواعی داره؛ پرخاشگری ابزاری و پرخاشگری انفعالی. پرخاشگری ابزاری به نام های پرخاشگری پنهان، تهاجمی یا کنترل شده نیز خوانده می شود با سطوح پایین برانگیختگی همراه و عموما هدف از این نوع پرخاشگری آسیب بدنی نیست مثل داد و فریاد کردن بچه ها برای جلب توجه یا رجز خوانی در مسابقات ورزشی. پرخاشگری انفعالی به منظور آسیب و آزار به دیگران ابراز میشه و هدف از این نوع پرخاشگری صرفا آزار رساندن هست. مثل کودکی که خواهر و برادر خود رو کتک میزند یا در حیاط مدرسه و مهدکودک، کودکان دیگر را کتک میزند.
انواع دیگری از پرخاشگری هست که شامل پرخاشگری کلامی و فیزیکی میشه. کودکی که پرخاشگری کلامی داره با انواع فحش و ناسزا و داد و بیداد کردن باعث سرافکندگی خانواده خود میشه. اصطلاحا به این کودکان بی ادب گفته میشه اما این بی ادبی های لفظی یا همان حاضرجوابی کودک هم جزئی از پرخاشگری محسوب میشن و در دسته پرخاشگری های کلامی قرار میگیره.
پرخاشگری فیزیکی به شکل گلاویز شدن و کتک کاری خودش رو نشون میده و کودک در این پرخاشگری فقط از الفاظ استفاده نمیکنه و ممکنه دیگران رو هل بده یا از زور استفاده کنه و یا گاهی برای دیگر بچه ها قلدری کنه .
آموزش کنترل خشم در کودکان را می توانید در این مقاله از شادآموز بخوانید.
دلایل پرخاشگری کودک 5 تا6 سال
دلایل پرخاشگری کودکان چیست؟
به دلیل به دنیا آمدن فرزند دیگر
کودک ممکن است، فکر کند که با ورود میهمان ناخوانده، محبت والدینش را از دست داده و دیگر مورد توجه دیگران قرار نخواهد گرفت. به همین دلیل از پرخاشگری برای رساندن صدای اعتراضش و جلب توجه دیگران استفاده می کند. این پرخاشها می تواند شامل ناسازگاری و کج خلقی و پرتاب اشیا و لج بازی باشد. حتی بعضی کودکان، نوزاد تازه متولد شده را اذیت می کنند. در این راستا، مقاله ی آماده کردن فرزند پیش از تولد نوزاد جدید از شادآموز را بخوانید.
برآورده نشدن خواسته های کودک
در این حالت کودک عصبانیت خود را با لگد زدن و فریاد کشیدن نشان می دهد. کودکان در هنگام بیرون رفتن با والدینشان دائما چیزهای مختلفی طلب می کنند. والدین هم بنا به شرایط مختلف گاهی نمی توانند خواسته های کودکشان را فراهم کنند. به همین دلیل کودک بنا به پرخاشگری میکند.
ناکامی به عنوان یکی از دلایل پرخاشگری (همیشه برنده بودن)
کودکی که دلش می خواهد هنگام بازی یا هر گونه رقابت با همسن و سالان خود در مدرسه یا مهد کودک همیشه برنده باشد و مورد توجه دیگران قرار بگیرد. در صورتی که کودک به این خواسته خود نرسد شروع به پرخاشگری می کند. البته موضع گیری والدین در مقابل کودک و واکنش والدین به این رفتار او تاثیر زیادی در تثبیت و تداوم پرخاشگری کودک دارد. بنابراین بهتر است که به جای اینکه تمام ایراد کار را به پای کودک بگذاریم به رفتار والدین هم توجه کنیم.
گاهی والدین از کودک توقع دارند که در تمام زمینه ها موفق باشد. این امر باعث افزایش توقع کودک از خودش میشود. همچنین در صورت ناکامی اضطراب خود را به صورت پرخاشگری نشان می دهد. کودکان با توجه به تلاش و ممارست و استعدادشان پاداش می گیرند. اگر کودکی با تصورات غیر عادی از خودش و عملکردش رو به رو شود و پیامد خوبی نبیند پرخاشگری شدیدتری از خود نشان می دهد.
شیوه های تربیتی نادرست
استفاده از تنبیهات بدنی، نداشتن ارتباط عاطفی موثر با کودک عدم توجه و نظارت به کار کودک و رفتار او باعث افزایش میزان پرخاشگری کودک می شود. شیوه تربیتی والدین در برابر کودک باید با ثبات و قاطع باشد همچنین تمام جنبه های تربیتی کودک را در بر بگیرد. اما بعضی والدین برای تنبیه کودک خود همیشه آماده اند اما برای تشویق و پاداش دادن به کودکشان تعلل می کنند و کار کودک خود را ناچیز می دانند. ویدیوهای مربوط به فرزندپروری را می توانید در این صفحه از شادآموز ببینید و بصورت موثر در زندگی استفاده کنید.
حسادت در کودک
کودکی که فکر میکند تمام موقعیتها باید از آن او باشد یا فقط از او با صفات مثبتی چون باهوش، زرنگ و و باادب باید تعریف شود، تحمل نه شنیدن یا انتقدای را از کسی ندارند. همچنین اگر کودک دیگری ویژگیهای او را دارا باشد به شدت غضبناک شده و به حسادت برمیاید. این حسادت خودش را به صورت پرخاشگری در شکلهایی مثل مو کشیدن، چنگ زدن، خراب کردن وسایل یا نقاشی های کودک دیگر نشان میدهد.
تقلید از رفتار پرخاشگرانه دیگران
رفتار پرخاشگرانه والدین با یکدیگر نیز تاثیر سوئی در حافظه کودکان بر جای می گذارد. ذهن کودک از ابتدای تولد خالی از هرگونه رفتاری است. این رفتار و منش به مرور و به وسیله تقلید و یادگیری از والدین و اطرافیان به وجود می آید. بسیاری تحقیقات ثابت کرده اند که کودکان پرخاشگر والدین یا مراقبان پرخاشگر داشته اند. گاهی رفتارها همان موقع توسط کودک تقلید و تکرار نمی شوند. اما این رفتار در نهاد کودک می ماند و در آینده خودش را نشان خواهد داد.
فیلمها یا کارتونهای خشونت آمیز
کودکانی که این فیلمها را می بینند مخصوصا پسرها تمام حرکات و رفتارهای خشونت بار این فیلمها را به یاد می سپارند. بسیاری از کودکان این آموخته های خشونت آمیز را روی کودکان دیگر و همسالانشان پیاده می کنند. والدین این کودکان هم خشونت پسران را بیشتر تحمل می کنند در صورتیکه در این صورت رفتار خشونت آمیز کودک تقویت خواهد شد.
آیا پرخاشگری های کودکان نگران کننده است؟
دیدن پرخاشگری در زمین بازی و بین بچه ها بسیار امر طبیعی است و تمام بچه ها در بازی هاشون ممکنه به اختلاف بخورن و منجر به پرخاش بینشون بشه. اما گاهی این پرخاشگری به صورت غالب و رفتاری که در همه شرایط و در همه بازی ها استفاده میشه دیده میشه و در این زمان باید والدین وارد عمل بشن.
البته در تمام بازی ها و روابط اجتماعی کودکان باید نظارت وجود داشته باشه و در صورت لزوم بزرگترهای کودک مداخله کنن و از ایجاد آسیب جلوگیری کنن. همچنین به کودکشون آموزش بدن که نباید با دیگران با خشونت رفتار کنن.
خواستگاه خشونت در کودکان، خانواده ها هستن و هرقدر در یک خانواده ای از زور و ناسزا و پرخاشگری بیشتر استفاده بشه، کودک هم بیشتر تقلید میکنه و بیشتر از خشونت در کارهاش استفاده میکنه. پسرها معمولا بیشتر از دخترها پرخاش میکنن که البته مربوط به نوع بازی هاشون هم میشه. چراکه پسرها معمولا به بازی های تفنگی و جنگیدن و مبارزه می پردازن یا داستانها و فیلم های جنایی و ماجرایی و معمایی دوست دارند. اما دخترها معمولا به کارتون های رمانتیک و ملایم علاقه نشون میدن. (پسرها و دخترها میتونن با توجه به سلیقه و علایقشون هر نوع بازی و فیلمی تماشا کنن و این جمله تنها در راستای ویژگی هایی بود که در جوامع به صورت معمول وجود داره.)
کودکان پرخاشگر در آینده چگونه خواهند بود؟
کودکان پرخاشگر در دورانی که در مهدکودک ها هستند، یعنی تا 6 یا 7 سالگی و تا زمانی که وارد مدرسه نشده اند، اغلب تنها میمونن چراکه به دلیل پرخاشگریشون هیچ کس تمایل به شراکت در بازی ها و یا عضویت اونها در گروه ها نداره. این بچه ها در سالهای مدرسه هم منزوی و گوشه گیر و باعث دردسر هستن و به دلیل کتک کاری و بی ادبی ها به دیگران آسیب میزنند.
همچنین پرخاشگری آنها باعث افت تحصیلی، ترک تحصیل زودهنگام، مصرف مواد مخدر و دارو و بزهکاری در نوجوانی میشه. کودک پرخاشگر نمیتونه با همسالانش روابط درستی برقرار کنه.
حضور در مهدکودک و کاهش پرخاشگری کودک
آیا حضور کودک در مهد کودک تأثیری بر کاهش پرخاشگری او دارد؟
بله. همونطور که گفتیم پسرها بیشتر از دخترها پرخاشگری میکنن. اما موضوعی که وجود داره این هست که پسرها جلوی همسالانشون کمتر به بهانه جویی می پردازن و سعی میکنن بچه های بهتری باشن. در نتیجه کنترلشون رو به اخلاقیات بد و پرخاشگری هایی که معمولا در محیط خونه انجام میدادن، افزایش میدن.
همچنین در کنار همسالانشون میتونن راه و رسم فعالیت گروهی رو یادبگیرن و با مشاهده صبر و حوصله از دیگران سعی کنن که صبورتر باشن و برای خواسته هاشون به زور متوسل نشن. نکته مهمی که در مهدکودک ها و مراکز آموزشی مخصوص کودکان وجود داره این هست که در مهدکودک ها مربیانی هستن که با پرخاشگری کودکان آشنا هستن و باتوجه به تجاربی که دارن میدونن که چگونه باید کودک رو از پرخاشگری منع کنن و نحوه رفتار با کودک پرخاشگر و مراقبت از کودکان دیگر رو به خوبی بلدند.
همچنین مربیان با توجه به تفاوت های رفتاری و اخلاقی هر کودک، سعی میکنن راه درست یاددادن صبر و آرامش رو در پیش بگیره و به گونه ای تأثیرگذار با کودک رفتار کنند. نکته مهم دیگر این هست که در مهدکودک ها مانند خانه به کودک توجه بیش از اندازه نمیشه و به هر کودکی با توجه به نیازهاش توجه بیشتر میشه در نتیجه اگر کودکی برای جلب توجه پرخاشگری کند این رفتارش رو اصلاح میکند. برای مطالعه مطلب بیشتر میتونید با شادآموز همراه باشید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع:
رایس، ف. فیلیپ، (1390) رشد انسان، ترجمه دکتر مهشید فروغان
مهد کودک با بچه ها بازی کرد پرخاشگریش کمتر شد