مدت زمان مطالعه: 5 دقیقه
عفونت دستگاه ادراری با ورود باکتری‌ها به مجرای ادراری شروع میشود و سپس، مثانه را درگیر می‌کند. عفونت ادراری در نوزادان و کودکان نوپا بسیار رایج است. حدود 4 درصد از نوزادان در 12 ماه اول حداقل یک بار دچار عفونت ادراری می‌شوند.
کودکانی که دچار ناهنجاری کلیه‌ها یا مجاری ادراری هستند، بیشتر در معرض عفونتهای ادراری قرار دارند. اما ابتلا به عفونت لزوماً به این معنی نیست که فرزندتان دارای ناهنجاری‌های مجاری ادراری است.
علائم عفونت ادراری در نوزادان و کودکان نوپا
در نوزادان و کودکان نوپا، علائم ابتلا به عفونت مجاری ادراری (UTIs) می‌تواند شبیه علائم طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها باشد. این علائم شامل:
- تب غیر قابل کنترل
- تحریک‌پذیری و گریه زیاد
- بی‌اشتهایی و امتناع از شیر خوردن
- استفراغ
- خواب‌آلودگی غیرطبیعی
- کند شدن روند رشد و وزن گیری
- مشاهده خون در پوشک
- ادرار کردن منقطع، به دفعات زیاد و مقدار کم
- ادرار بد بو و کدر
- رنگ پوست زرد و رنگ چشم‌های سفید
برخی از کودکان نیز در هنگام ادرار کردن دچار سوزش می‌شوند که این باعث بی‌قراری و گریه شدید موقع ادرار میشود.
کدام نوزادان بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند؟
عفونت ادراری در نوزادان دختر بسیار شایع‌تر است زیرا مجرای ادراری دختران کوتاه‌تر و نزدیک به مقعد است. پسران ختنه نشده زیر 1 سال نیز در معرض ابتلا به عفونت ادراری هستند. سایر عوامل خطر عبارتند از:
- مشکل در دستگاه ادراری (به عنوان مثال، ناهنجاری کلیه یا انسداد نقطه‌ای از مجرای ادرار)
- جریان برگشتی غیرعادی (رفلاکس) ادرار از مثانه به سمت حالب و کلیه‌ها
- عادات بهداشتی غلط
- یبوست که باعث تورم بخشی از روده بزرگ و جلوگیری از تخلیه طبیعی مثانه میشود
- تعویض دیرهنگام پوشک
- سابقه خانوادگی
درمان عفونت ادراری آسان است، اما تشخیص زودهنگام اهمیت دارد. عدم تشخیص یا درمان به موقع موجب آسیب به کلیه‌ها و مثانه میشود.
راه های پیشگیری از عفونت ادراری در نوزادان و کودکان
جلوگیری کامل از عفونت ادراری نوزاد ممکن نیست، چراکه مدفوع نوزاد در پوشک با مجاری ادراری در تماس قرار می‌گیرد. برخی از نوزادان نیز در هنگام تعویض پوشک جنب و جوش زیادی دارند و این باعث تماس مدفوع با آلت تناسلی و آلوده شدن آن می‌گردد.
با این حال، با استفاده از روش‌های زیر می‌توانید خطر ابتلای کودک به عفونت را تا حد زیادی کاهش دهید:
- شیردهی با شیر مادر سهم زیادی در پیشگیری از عفونتهای بدن دارد. سعی کنید در فواصل کافی و مطمئن نوزاد را با شیر مادر سیر کنید.
- از تهیه پوشک‌ها یا پارچه تعویض نامناسب و غیراستاندارد برای کودک خودداری کنید. پوشک باید قدرت جذب کافی داشته باشد و از مواد اولیه مناسبی تهیه شده باشد تا مانع از رشد سریع باکتری و قارچ شود. پوشک را به موقع و بلافاصله پس از دفع مدفوع عوض کنید.
- برای شستشوی پایین تنه نوزاد از صابون‌های معطر و شامپو استفاده نکنید. این مواد pH ناحیه تناسلی نوزاد را به هم می‌زنند و ریسک عفونت را تشدید می‌کنند. شستشو با آب برای تعویض پوشک نوزاد کافی است.
- دختران را از جلو به عقب تمیز کنید و در صورتی که دستتان با مقعد آنها تماس پیدا کرد، آن را به ناحیه تناسلی نوزاد نزنید.
چه زمانی برای عفونت ادراری باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کودک دارای تب بالا و بدون دلیل است یا احساس ناخوشی می‌کند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. عفونت ادراری در نوزادان فقط از طریق علائم تشخیص داده نمی‌شود. بلکه لازم است ادرار نیز آزمایش شود. تشخیص مشکلات ادراری در برخی از کودکان به ویژه پسران زیر سه ماه مستلزم سونوگرافی برای بررسی مجاری ادراری است. در صورت وجود مشکل جدی، ممکن است پزشک اطفال، شما را به پزشک متخصص کلیه و مجاری ادرار اطفال ارجاع دهد.
اگر کودک شما تب بی دلیل همراه با لرز داشت، به خصوص اگر در هنگام ادرار کردن، کمردرد یا هر نوع دردی نیز وجود داشت، فوراً با پزشک تماس بگیرید.
همچنین اگر فرزندتان یکی از این موارد را دارد نیز تماس بگیرید:
- ادرار بدبو، خونی یا تغییر رنگ
- کمردرد یا درد شکم (به خصوص زیر ناف)
- تب بیش از 101 درجه فارنهایت (38.3 درجه سانتیگراد) در کودکان یا 104 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) در نوزادان
اگر نوزاد شما تب دارد، تغذیه ضعیفی دارد، مکرراً استفراغ می کند یا به نظر می رسد که به طور غیرمعمول تحریک پذیر است، با پزشک تماس بگیرید.
مقاله تغذیه کودک تب دار را بخوانید.
درمان عفونت ادراری چگونه است؟
عفونت اداری از آن دست بیماری‌هایی است که با تشخیص و درمان به موقع به راحتی درمان میشود، اما عدم اقدام به موقع برای درمان می‌تواند به نارسایی کلیوی منجر شود. درمان عفونت ادراری در نوزادان زیر سه ماه معمولاً مستقیماً از طریق تزریق وریدی قطره آنتی‌بیوتیک انجام میشود.
همچنین، درمان کودکانی که به دلیل عفونت دچار تب شدید هستند و قادر به نوشیدن و خوردن نیستند، در بیمارستان انجام میشود. بنابراین، باید چند روز در بیمارستان تحت درمان قرار گیرند. در صورتی که مشکل جدی‌تری عامل بروز عفونت یا برگشت ادرار به کلیه شده باشد، به تشخیص پزشک ممکن است جراحی ضروری باشد.
در موارد خفیف، امکان درمان در خانه با مصرف آنتی‌بیوتیک وجود دارد. در مراقبت‌های خانگی لازم است از تامین کافی آب بدن کودک اطمینان حاصل شود. بنابراین، شیردهی کافی برای نوزادان و مصرف آب و مایعات برای کودکان نوپا توصیه میشود. پس از تکمیل دوره درمان آنتی‌بیوتیکی، لازم است نوزاد یک بار دیگر توسط پزشک معاینه شود تا از عدم وجود عفونت اطمینان حاصل شود.
درمان عفونت های ادراری شدیدتر کودک
کودکان مبتلا به عفونت شدیدتر ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشند تا بتوانند آنتی بیوتیک را از طریق تزریق یا به صورت داخل وریدی، به داخل ورید مستقیماً در جریان خون دریافت کنند.
اگر هر یک از علائم زیر را داشت نیاز به استفاده از موارد بالا خواهد بود:
- کودک تب بالا دارد یا بسیار بیمار به نظر می رسد یا احتمال عفونت کلیه وجود دارد
- کودک کمتر از 6 ماه سن دارد
- باکتری های دستگاه ادراری آلوده ممکن است به خون سرایت کرده باشند
- کودک کم آب است یا استفراغ می کند و نمی تواند مایعات یا دارویی را از طریق دهان مصرف کند
کودکان مبتلا به برگشت ادراری ( VUR ) دائما باید توسط پزشک تحت نظر باشند. برگشت ادراری (VUR ) ممکن است با داروها یا در مواقعی با جراحی درمان شود. کودکانی هستند که اشکال خفیف برگشت ادراری ( VUR ) در آنها باقی می ماند، اما برخی از آنها ممکن است بعداً در زندگی دچار آسیب کلیوی یا نارسایی کلیه شوند.
مقالات مرتبط:
بندناف نوزاد چه زمانی می افتد؟
چگونه میتوان از عفونت مجاری ادراری پیشگیری کرد؟
جلوگیری از بروز عفونت ادراری در نوزادان و کودکان نوپا ممکن نیست. با این حال، رعایت بهداشت و تعویض به موقع پوشک موثر است. در مورد دختران لازم است دقت شود که شستشو از قسمت جلو به عقب انجام گیرد تا باکتری‌های مقعد با واژن و مجاری ادرار تماس پیدا نکنند. در صورتی که نوزاد دچار این عفونت شود، به درمان نیاز دارد. هر چند درد و رنج نوزاد برای والدین سخت است، اما بهتر است بدانید که بسیاری از نوزادان و کودکان نوپا به سرعت از این بیماری عبور می‌کنند و به درمان مداوم نیازی نخواهند داشت.
در صورتی که به وجود عفونت ادراری در فرزندتان مشکوک هستید، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. برای تشخیص لازم است نمونه ادرار نوزاد را جمع‌آوری کنید. جمع‌آوری نمونه ادرار به دو روش انجام میشود. در صورتی که کودک هنوز از پوشک استفاده می‌کند میتوان از کیسه‌های مخصوص برای این کار استفاده کرد که روی محل ادرار کودک چسبانده می‌شوند و پس از پر شدن، به آزمایشگاه تحویل داده می‌شوند. برای کودکان نوپا نیز از کاتر برای گرفتن نمونه ادرار از مجاری ادرار استفاده میشود یا در صورت آموزش دستشویی، از آنها خواسته میشود تا در ظرف مخصوص ادرار کنند.
درمان به موقع عفونت ادراری در نوزادان سهم مهمی در سلامت کلیوی و جسمی آنان دارد. درمان معمولا ساده و شامل دریافت آنتی بیوتیک میشود. با دقت در علائم جسمی و بررسی نشانه‌های خطر از سلامت فرزند خود اطمینان حاصل کنید. نظرات و سوالات خود را در مورد بیماری‌های کلیوی و عفونی نوزادان در قسمت نظرات با شادآموز در قسمت دیدگاه ها به اشتراک بگذارید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع:
چه موقعی برای عفونت ادراری کودکم به پزشک مراجعه کنم
سلام همراه گرامی
زمانی که کودک در هنگام ادرار کردن با مشکل مواجه می شود و گریه می کند. و یا ادرارش را ساعت ها نگه میدارد و پوشکش تمیز می ماند، (البته دفعات ادرار کردن در کودکان مختلف متفاوت است و بستگی به میزان تغذیه ی آنها دارد) باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.