مدت زمان مطالعه: 9 دقیقه
دروغگویی کودک 4 ساله و بزرگتر
8 راهکار برای تشویق راستگویی کودک
دروغگویی کودک 4 ساله مسئله‌ای خجالت‌آور برای والدین به شمار می‌رود و گاهی آنها را به دردسر می‌اندازد. در این سن کودک آنقدر بزرگ هست که بتوان روی صحت حرفهای او حساب کرد و همین باعث میشود که دروغگویی او مشکلات بیشتری ایجاد کند. اما چرا بچه‌ها دروغ میگویند؟ چه کار باید کرد؟
کودکان ممکن است به دلایل مختلفی دروغ بگویند، از جمله:
- واکنش والدین را ارزیابی کنند.
- یک داستان را هیجان‌انگیزتر کنند.
- جلب توجه کنند یا خود را بهتر جلوه دهند.
- به چیزی که می‌خواهند برسند.
- از آسیب رساندن به احساسات دیگران اجتناب کنند.
کودکان از چه سنی دروغ میگویند؟
یادگیری دروغ گفتن در سنین پایین رخ میدهد، که معمولاً حدود 3 سالگی است. در این سن کودک متوجه میشود که اطرافیان نمیتوانند ذهن او را بخوانند و او میتواند چیزهایی بگوید که صحیح نیستند. به طور کلی، کودکان در سن 4 تا 5 سالگی بیشتر دروغ میگویند و به تدریج با تطبیق حالات چهره خود و لحن صدایشان با آنچه میگویند، در دروغگویی تبحر بیشتری کسب کنند.
با افزایش سن، کودک میتواند دروغ بگوید بدون اینکه گرفتار شوند. دروغ‌ها نیز پیچیده‌تر می‌شوند، زیرا کودکان دایره واژگانی بهتری دارند و نحوه تفکر دیگران را بهتر درک می‌کنند.
چرا بچه ها دروغ می گویند؟
اکثر والدین فکر می کنند کودکان برای به دست آوردن چیزی که می خواهند، فرار از عواقب کار اشتباهشان و یا انجام ندادن کاری که نمی خواهند انجام دهند، دروغ می گویند. این‌ها انگیزه‌های معمول هستند، اما دلایل کمتر واضحی نیز وجود دارد که چرا بچه‌ها ممکن است حقیقت را نگویند و یا گاهی تمام حقیقت را پنهان کنند.
برای آزمایش یک رفتار جدید
یکی از دلایلی که کودکان دروغ میگویند این است که آنها این رفتار جدید را کشف کرده‌اند و آن را امتحان می‌کنند، درست مانند بسیاری از رفتارهای دیگر تا ببینند بعدش چه اتفاقی می‌افتد. کودک با خودش می گوید: “مادرم تعجب می کند؟ اگر امروز هم دروغ بگویم چه اتفاقی می افتد؟ این حرفی که زدم چه کاری برایم انجام میدهد؟ من را از چه چیزی بیرون می آورد؟ چه چیزی به من می رسد؟»
برای افزایش عزت نفس و کسب تایید
کودکانی که اعتماد به نفس ندارند ممکن است دروغ های بزرگ بگویند تا خود را فعال تر، خاص یا با استعدادتر جلوه دهند تا عزت نفس خود را افزایش دهند و خود را در چشم دیگران خوب جلوه دهند.
تا تمرکز را از خودشان دور کنند
کودکان مبتلا به اضطراب یا افسردگی ممکن است در مورد علائم خود دروغ بگویند تا توجه والدین را از روی خودشان از بین ببرند. حتی ممکن است امور مربوط به سلامتشان را به خطر بیندازند. مثلا برای آنکه جلوی نگرانی مادر یا پدر برای میزان خواب کافی را از بین ببرند، می گویند: «نه، نه، دیشب خوب خوابیدم».
صحبت کردن قبل از اینکه فکر کنند
برخی کودکان مبتلا به ADHD ممکن است از روی تکانشگری دروغ بگویند. یکی از مشخصه‌های نوع تکانشی ADHD این است که قبل از اینکه فکر کنند صحبت می‌کنند، بنابراین اغلب اوقات با مشکل دروغگویی مواجه می‌شوید.
گاهی اوقات بچه ها واقعاً باور می کنند که کاری را انجام داده اند و چیزی که شبیه دروغ به نظر می رسد را بگویند. گاهی اوقات آنها واقعاً فراموش می کنند. مثلا کودکی فکر می کند واقعا تکالیفش را انجام داده و خودش نمی داند صحبتش در رابطه با تکالیفش دروغ محسوب می شود.
تشویق کودک به راستگویی
وقتی بچه آنقدر بزرگ شد که تفاوت بین حقیقت و دروغ را درک کند، زمان آموزش راستگویی به کودک است. میتوانید این کار را با تأکید بر اهمیت صداقت در خانواده و حمایت از او در راستگویی انجام دهید. در ادامه چند نکته در مورد اصلاح دروغگویی کودک 4 ساله معرفی می‌کنیم:
با فرزندتان در مورد دروغ گفتن و گفتن حقیقت صحبت کنید. به عنوان مثال، “اگر پدر به مادر دروغ بگوید، او چه احساسی خواهد داشت؟” یا “وقتی به معلم دروغ می‌گوییم، چه اتفاقی می‌افتد؟”
به کودک کمک کنید از موقعیت‌هایی که احساس می‌کند نیاز به دروغگویی دارد اجتناب کند. به عنوان مثال، اگر از فرزندتان بپرسید که آیا شیر را ریخته است، ممکن است وسوسه شود که دروغ بگوید. برای جلوگیری از این وضعیت، فقط بگویید: “شیر روی زمین ریخته است. بیا کمک کن تمیزش کنیم.”
کودکتان را بخاطر پذیرش مسئولیت کار اشتباه تحسین کنید. به عنوان مثال بگویید، “خیلی خوشحالم که به من گفتی چه اتفاقی افتاده است. بیا با هم درستش کنیم.”
الگویی برای بیان حقیقت باشید. اگر شما جلوی کودک دروغ بگویید، او از رفتار شما الگو خواهد گرفت و در عین حال نمی‌توانید او را قانع کنید که دست از رفتارش بردارد. مقاله رشد اخلاقی کودک را بخوانید.
فانتزی و خیال پردازی کودک
یکی از دلایل دروغگویی کودک 4 ساله میتواند تخیل و خیال پردازی باشد. در واقع، تشویق تخیل و فانتزی به رشد کودک کمک می‌کند. با فانتزی و داستان‌های خیالی کودک همانند دروغ برخورد نکنید. اگر فرزندتان در مورد چیزی قصه می‌سازد، بگویید: “خیلی داستان خوبی گفتی، بیا آن را به کتاب تبدیل کنیم.” با این کار هم تخیل فرزندتان را تشویق کرده‌اند و هم دروغگویی کودک 4 ساله خود را تشدید نکرده‌اید.
چطور با دروغگویی عمدی کودک برخورد کنیم؟
اگر فرزندتان عمداً دروغ می‌گوید، اولین قدم این است که به فرزندتان بگویید دروغ گفتن کار درستی نیست. دلیل آن را نیز باید برای فرزندتان روشن کنید. شاید بهتر باشد یک قانون خانوادگی در مورد دروغگویی وضع کنید.
گام بعدی استفاده از پیامدهای مناسب است و وقتی از پیامد استفاده می‌کنید، سعی کنید به طور جداگانه در مورد دروغگویی کودک 4 ساله و رفتار بد تصمیم‌گیری کنید. به عنوان مثال، اگر فرزندتان روی دیوارها نقاشی کشیده است و در مورد کارش دروغ گفته است، باید برای هر یک از آنها به طور جداگانه با پیامد رفتارش روبه رو شود. اما اگر کودک برای پنهان کردن کاری مانند ریختن لیوان شیر روی زمین دروغ گفته است، بهتر است فقط برای دروغگویی تنبیه شود و بعد از او بخواهید با هم زمین را تمیز کنید. از راهکارهای زیر برای برخورد با دروغگویی کودک 4 ساله کمک بگیرید:
- در موقعیتی که آرام هستید با فرزندتان در مورد احساستان موقع دروغ گفتن کودک و تاثیر آن بر روابط شما با او حرف بزنید. او را آگاه کنید که دروغگویی باعث میشود دوستان و خانواده دیگر به او اعتماد نکنند.
- همیشه وقتی متوجه راستگویی فرزندتان می‌شوید، به او بگویید. این باعث میشود او به راستگویی بیشتر تشویق شود. اما مدام از فرزندتان نپرسید “راست می‌گویی؟” و نیز به او برچسب “دروغگو” نزنید. این رفتار باعث میشود که بیشتر از قبل دروغ بگوید. اگر فرزندتان به این باور برسد که یک دروغگوست، به همان ترتیب نیز رفتار خواهد کرد.
- مچ‌گیری نکنید. شما از او بزرگتر هستید و مسلماً متوجه بسیاری از دروغ‌های او می‌شوید، اما نیازی نیست برای اثبات برتری خودتان هر بار مچ او را بگیرید. با این کار تنها باعث میشود او برای دروغگویی به دنبال سناریوهای ماهرانه‌تری باشد. با مچ‌گیری باعث میشود دروغگویی کودک 4 ساله به رفتاری مزمن و ماهرانه بدل شود. در عوض، از حرفهای او چشم‌پوشی کنید و به او توجه نکنید.
- دروغ نگفتن را برای فرزندتان آسان‌تر کنید. از خودتان بپرسید چرا دروغ می‌گوید؟ آیا به دنبال جلب توجه شماست، حتی به روش منفی؟ پس به او به صورت مثبت توجه کنید. با او بیشتر وقت بگذرانید و با او بازی کنید. رفتارهای مثبت او را تشویق کنید تا به توجه مثبت بیشتر از توجه منفی میل نشان دهد. آیا وقتی کاری را خراب می‌کند، به شدت با او برخورد می‌کنید و او از واکنش شما می‌ترسد؟ کلاس‌های غلبه بر خشم بروید و سعی کنید به جای فریاد زدن و تنبیه بدنی، از سیستم تنبیه و پاداش شامل محروم‌سازی استفاده کنید.
شاید فکر می‌کنید هیچ کدام از روش‌های فوق روی فرزندتان جواب نمی‌دهد و او همچنان دروغ می‌گوید. اگر به طور مداوم رفتارهای مثبت و راستگویی کودک را تشویق کنید، دروغگویی را با پیامد مناسب روبه رو کنید، به تدریج با افزایش سن تعداد دروغ‌های فرزندتان کمتر میشود.
دروغگویی کودک 4 ساله در مورد تجاوز و سایر مسائل جدی
در این مورد با دو دسته کودک روبه رو می‌شویم. اول، کودکانی که به والدین اعلام می‌کنند مورد آزار و اذیت یکی از افراد نزدیک یا غریبه قرار گرفته‌اند. معمولا، اگر پذیرش موضوع برای والدین سخت باشد (به ویژه اگر فرد مورد اتهام فامیل نزدیک باشد)، در صدد انکار آن برمی آیند و تصور می‌کنند کودک دروغ می‌گوید. از خودتان بپرسید کودک چه شرحی از تجاوز میدهد؟ چه علائمی روی بدن کودک وجود دارد؟ آیا موقعیت کلی (زمان تنها بودن، فرد مورد اتهام، و سایر اطلاعات جزئی) را درست تشریح می‌کند؟
دقت داشته باشید که معمولاً کودکان تجربه رفتارهای جنسی را نداشته‌اند. پس اگر فرزندتان موقعیتی را شرح میدهد که کسی اندام‌های خصوصی او را لمس کرده است یا حتی واقعه‌ای جدی‌تر را توصیف می‌کند، بهتر است حرفهای او را جدی بگیرید. این مسئله به ویژه در شرایطی که مطمئن هستید کودک پیش از این و از طریق فضای مجازی یا دوستان با رفتارهای جنسی آشنا نبوده است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
درمورد رشد جنسی کودک 3ساله اگر سوالی برایتان پیش آمده میتوانید این مطلب از شاد آموز را بخوانید.
حالت دوم برای دروغگویی کودک 4 ساله شامل بچه‌هایی میشود که مورد آزار قرار گرفته‌اند و به دلیل تجربه ترسناک، تهدید متجاوز یا ترس از تنبیه شدن توسط والد آن را انکار می‌کنند و دروغ میگویند. در صورتی که گمان می‌کنید فرزند شما برای محافظت از شخص دیگری دروغ می‌گوید، مراحل زیر را طی کنید:
- به فرزندتان اطمینان دهید که اگر حقیقت را بگوید در امان خواهد بود.
- به او بگویید که هیچ رازی بین شما و او نیست و هیچ کس حق ندارد از او بخواهد چیزی را از شما پنهان کند.
- به او اطمینان دهید که هر کاری برای بهتر شدن اوضاع انجام خواهید داد.
- در نهایت اگر به آزار جنسی یا روانی مشکوک هستید و فرزندتان صحبت نمی‌کند، از یک روانشناس کمک بگیرید.
برخی از کودکان ممکن است برای فرار از عواقب رفتارهای جدی‌تر، منفی یا حتی غیرقانونی مانند سرقت، روشن کردن آتش یا صدمه زدن به حیوانات دروغ بگویند. اگر در مورد رفتار، ایمنی یا تربیت فرزند خود نگران هستید، به دنبال کمک حرفهای باشید. مشاوران و روانشناسان می‌توانند به شما در یافتن راهی برای حل کردن مشکل دروغگویی کودک 4 ساله و بزرگتر کمک کنند. شما چه راهکاری برای حل این مشکل سراغ دارید؟ فرزند شما بیشتر برای چه مواردی دروغ می‌گوید؟ تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
شادآموز را در اینستاگرام دنبال کنید:
منبع:
